همه ره کشور و آباد بوم است

نبرد راه خشکی هرگز این اسب

مگر کارت شود بر حسب دلخواه»

جدا شد کرد رخ در ره پیاده

به یک منزل همی کرد او دو منزل

نه گرم روزگاران دیده نه سرد

برآورد آبله همچون کف آب

دریده جامه و پایش پر از خار

رسید از راه تنها سوی شهری

همی گردید مسکین گرد آن شهر

که بودی شاه را پیوسته حاجب

سیه پوشیده و خم کرده بالا

ولیکن شاه بر کارش بینداخت

غریب و خسته و سرگشته بیمار

که ما را گوشید امشب مرحبایی

که داری رنگ و بوی آشنایی»

سفر کردم، مرا کردند غارت

به دل گفت: «این جوان در شکل و رفتار

همی ماند دریغا شاه جمشید!»

جوان گفت: «ای برادر، گریه از چیست؟»

شهنشه می شنید و آه می گفت

سخن گویان ملک تا کاروانگاه

درا، امشب و ثاق ما بیارای

رفیقی نیستت، جایی نداری»

بسی نیکی به جای خویشتن کرد

غریب خویش را یعقوب بشناخت

از او آهی و فریادی برآمد

درآمد گرد حاجب لشکر چین

در آن تاریکی شب ماه دیدند

سراسر دست و پایش بوسه دادند

به خسرو جان شیرین بر فشاندند

سخن نگذاشت هیچ از خشک تر و از تر

طرب بر پرده شهناز کردند

شفق در صبح می پیمود ساقی

سیم هفته بسیج راه کردند

رسید آنگه به دارالملک قیصر

که پیدا نیستش قطعا کرانی

همی آمد خروش و ناله از زنگ

نظاره ماهرویان چون ستاره

همه بانگ درا می آمد از شهر

گهی می رفت اشهب گاه ادهم

نهان از هودج و مهد و عماری

همی آمد ز گرد ره شتابان

به پیش خسرو اندر ده عماری

صد و پنجه غلام ترک همراه

غلامان سمن بر، چوب دو پیکر

چو ماه چارده در برج خورشید

قبای تاجران را کرده در بر

ز دست مرد و زن دلها ستانده

فرود آورد بار خویش در دل

چو مشکین رشته های غمزه یار

به هر جانب چه بازاری نهادند

برو گرد آمده خلقی چو پروین

عقود لولو و یاقوت بر هم

هزاران مشتری آمد پدیدار

هزاران مشتری در وی نشسته

ز هر سو یک به یک افتاده در هم

دل و جان دادی و مهرش خریدی

رسانیدند نزد شاه شاه قیصر

«سر و سالار خیل کاروان را،

بچو تاآنچه داری با خود آری»

ز مشک عنبر و یاقوت و دیبا

به رسم تحفه پیش قیصر آورد

بساط خسروانی را ببوسید

ز اوج دولتت تابنده خورشید

سرت سبز و رخت سرخ و دلت شاد

قلم در آمد و شد تیغ ساکن

چو بشنید و بدیدش رسم و آیین

چو سروش سربلندی داد و بنشاند

شدی گفتش حدیث قیصر چین

ندادی جم جواب الا صوابش

ز سر تا پا همه عقل است و هوشست

ولی دانم که با فر کیانست

که کم یابد کسی تاجر جوانمرد

نباید جست کاین امری است نادر

اجازت خواست دادندش اجازه

چو طاووسش بخلعتها بیاراست

وثاقی ساز داد اندر خور شاه

ز ملک مصر تا بیت الحزن رفت

ملک را ذره ای چو ذره آرام

که با مهرش ندارم بیش ازین تاب

لب دریاست در، شو در طلب کن

رسیده بر کنار آب حیوان

تحمل چون تواند کردن از آب

چو باد آنجا دمی بر کار کردن

درون پرده دل بار یابی

به جان کندن به دست آید زر از سنگ

توان بوسیدن آخر خاک پایش

متاع چین ز گنجور ملک خواست

ز هر چیزی متاعی چند برداشت

بیامد تا در مشکوی آن ماه

نهاده بر درش دو کرسی از زر

درونش حوری و بیرون ملایک

سلامش کرد و گفتا مرحبایی

قدیمی درگه شه را غلامم

زمین بوسی بدان حضرت رسانی»

بگوش ماه چون لولوی لالا

در آن بستان سرایش بار دادند

سپهری دید یکسر زهره و ماه

سوادی دید همچون دیده پر نور

بساطی خسروانی در کشیده

نشسته در درون خورشید عذرا

تتق برداشت از رخسار خورشید

گل صد برگ را از غنچه بنمود

چو شمشادی قدش ماهی بر آن سر

دهان از حلقه انگشتری کم

ز مستی چشم شوخش رفته در خواب

حدیثش قفل لعل از در گشودی

چو موی اندر قفای وی فتاده

که دیده کرده زه صد بار بر وی

هزارش جان روان با آب غبغب

دو رخ همچون دو شمع اندر شبستان

سرین چون کوهی از موئی معلق

دل او در میانش هیچ در هیچ

چو باد آمد به پیش و خاک بوسید

بر آمد سرخ و می شد دیده اش گرم

که داری رنگ و بوی آشنایی؟»

شهنشه را کمینه من غلامم

میان در بسته و پیمودم این راه

حریر چینی و مشک تتاری

به صد لطف و کرم بنواخت او را

همی گفت او حکایت ها ز هر باب

به پیش، آورد مهرابش ره آورد

اگر خواهی دگر، فردا بیارم»

جدا شد همچو ماه از پیش خورشید

حکایت کرد یک یک پیش جم یاد

چو چشم خویش بر وی گوهر افشاند

لبش بر لب سرش در پای مالید

که این گوش است کاوازش شنیده ست

بدین پا بر سر کویش ستاده ست

کناری از همه عالم گزینم

همی کرد از لب شیرین روایت

گهی دادن نشان از نقش رویش

ز نوش نکته اش بیهوش گشته

که فردا مه رود در برج خورشید»

بر خورشید شد با مشک و دیبا

ز مشک و دیبه چینی ده استر

به پیش شمسه چینش فرستاد

در آمد همچو سروی کاورد بار

که باد از ساحتش چشم بدان دور

نشانده سرو قدان بر لب جوی

چو گل بر کف نهاده جام باده

ز عکس روی ساقی لعل پیکر

بجز گاه اندرون خورشیید زیبا

به عارض ارغوان و ارغوان ساز

ز روی خویش نقشی بست بر خاک