در قیامت کجا رود با نفس؟

علم نفسست و عقل و علم اله

وین سه علم ار کنی به عقل نظر

علم کان جز حدیث و قرآنست

جان ازین علم نقش گیرد و بس

حاصل این سه علم ارچه بسیست

جان بسیطست و این سه علم بسیط

زینت عقل چیست؟ دانش و داد

زین سه هم با تو نقل باید کرد

و آن دو را در میان چو واسطه نیست

گر نداری سر صداع و نبرد

نفس و عقلند کدخدای فلک

این دو فرمانده، ار ندانندت

زین سه علم آنکه هست بیگانه

اگر این جا شناختی رستی

پی این زاد رو، که زاد اینست

هر که او آشنا نشد با نجم

دیو چون استراق سمع کند

تا چو آن آتش اندرو افتد

رفتن دیو تا هوا باشد

فلکی چون نبود همراهش

تو به بادی چو یخ فروبندی

چون توانی گذشت ازین دو نهنک؟

اعتدال ار ز زر بیاموزی

قلب را سوختن یقین باشد

نقد آنکس که خالص آمد تفت

راه گردون پر آتش اندازیست

گرنه پیش این زبانه ها بودی

چون سمندر نگشته آتش خوار

ای چو روباه، نزد شیر مرو

گذرت بر اثیر خواهد بود

سرد و گرم این دم ار نورزی تو

طاقت هیچ سرد و گرمت نیست

تا تنت همچو جان نگردد پاک

چون شود جمع نور با سایه

آنکه از آب و خاک مایه نداشت

سایه زایل شود چو نور آمد

هر کرا عقل و روح دایه بود

نور بر سایه چون زیادت شد