پیش جانش ز جهل دیوار است

هیچ گردنده ای که بی کار است

چون چو نیل است و شب چو گلزار است؟

زین اگر بررسی سزاوار است

پس چرا خود یکی نه بسیار است؟

روشن و گرد گرد و نوار است

علم برهان چو خط پرگار است

جنبش چرخ چونکه هموار است؟

چون نجوئی که این چه کاچار است؟

کایستاده چنین نگونسار است

لاجرم زنده و گیاخوار است

باز بر هر سه میر و سالار است

که نشانده است و این چه بازار است؟

چون تو را عقل و هوش و گفتار است؟

مر تو را با سخن خرد یار است

نه همانا که هیچ کردار است؟

پس تو را هوش و عقل چه بکار است؟

چون بر این خلق سر به سر بار است؟

گربزو جلد و دزد و طرار است

همه تدبیر مرد غدار است

چون نکو بنگری گرفتار است

به از آن ژاژخای صد بار است

بهتر از مردم ستمگار است

وز ستمگاره سخت دشوار است

گرگ صعب تو میر و بندار است

مر خرد را محل و مقدار است

بر یکی میوه بر یکی خار است

شوره گلزار و باغ گلزار است

لاجرم چون عقاب بر دار است

که خرد پیشت، ای پسر، خوار است

که خرد علم را خریدار است

که خرد چون سپید طومار است

داند این مایه هر که هشیار است

بد شود بر تو زین سخن عار است

هم از اکنون که زار و نا هار است

کو مرین هر دو پود را تار است

جهل و عصیانت رهبر نار است

کین دو سیرت ز خوی احرار است

اثر مصطفای مختار است

که جهان پر خسان و اشرار است

در جهان این سخن پدیدار است

نیست تیمار هر که بیمار است

که بهین بهان کم آزار است

هم برو فعل زشت او مار است

گرچه امروز کار باوار است

که تنت غار و جانت در غار است

بار عصیان که بر تو انبار است

چون گنه بر تنت به خروار است

گر نه با خویشتنت پیکار است؟

که نه برگشت چرخ مسمار است

اگر از خویشتنت تیمار است

گر سوی جانت پند را بار است

که به پاکی چو در شهوار است