شعرگرام - پایگاه شعر و ادب پارسی
۵۰- ابوعلی الحسن بن علی الجوزجانی، رضی اللّه عنه
هجویری
هجویری( بابٌ ذکر ائمّتهم مِنْ أتباعِ التّابعین )
105

۵۰- ابوعلی الحسن بن علی الجوزجانی، رضی اللّه عنه

و منهم: پیر زمانه، و اندر زمانهٔ خود یگانه، ابوعلی الحسن بن علی الجوزجانی، رضی اللّه عنه
اندر وقت خود بی نظیر بود. وی را تصانیف ازهر است اندر علم معاملات و رؤیت آفات. و مرید محمد علی بود و از اقران ابوبکر وراق بود. ابراهیم سمرقندی مرید وی بود.
از وی می آید که گفت: «الخَلْقُ کُلُّهُم فی مَیادینِ الغَفْلةِ یَرْکُضُونَ و عَلَی الظُنُّونِ یَعْتَمِدُونَ، و عِندَهم أنَّهم فی الحَقیقةِ یَنْقَلِبُونَ و عنِ المکاشفةِ ینطِقُونَ.» یعنی قرارگاه خلق جمله به میدان غفلت است و اعتمادشان بر ظن پر آفت، و به نزدیک ایشان چنان است که کردار ایشان بر حقیقت است و نطقشان از اسرار مکاشفت. و اشارت آن پیر به پندار طبع و رعونت نفس بوده است؛ که کسی اگرچه جاهل بود مرجهل خود را معتقد بود، خاصّه جهال متصوّفه. همچنان که علمای ایشان اعز ما خلق اللّه اند، جهال ایشان اذلّ ما خلق اللّه اند. آن چه عالمانشان را حقیقت بود، جهّالشان را پنداشت بود. در میدان غفلت می چرند، پندارند که میدان ولایت است و بر ظنّ اعتماد می کنند پندارند که آن یقین است و با رسم می روند و پندارند حقیقت است و از هوی می گویند پندارند که آن مکاشفت است؛ از آن چه پنداشت از سر آدمی بیرون نرود، مگر به رؤیت جلال حق یا جمال وی؛ که اندر اظهار جمال وی همه وی را بینند پنداشتشان فانی شود و اندر کشف جلال خود را نبینند پنداشتشان سر بر نیارد. واللّه اعلم.