رسیدند بهرام و خسرو بهم

نشسته جهاندار بر خنگ عاج

زدیبای زربفت چینی قبای

چو بندوی و گستهم بردست شاه

هه غرقه در آهن و سیم و زر

چو بهرام روی شهنشاه دید

ازان پس چنین گفت با سرکشان

زپستی و کندی بمردی رسید

بیاموخت آیین شاهنشهان

ببینید لشکرش راسر به سر

سواری نبینم همی رزم جوی

ببیند کنون کار مردان مرد

همان زخم گوپال وباران تیر

ندارد به آوردگه پیل پای

ز آواز من کوه ریزان شود

بخنجر بدریا بر افسون کنیم

بگفت و برانگیخت ابلق زجای

یکی تنگ آورد گاهی گرفت

ز آورد گه شد سوی نهروان

تنی چند با او ز ایرانیان

چنین گفت خسرو که ای سرکشان

بدو گفت گردوی کای شهریار

قبایش سپید و حمایل سیاه

جهاندار چون دید بهرام را

چنین گفت کان دودگون دراز

بدو گفت گردوی که آری همان

چنین گفت کز پهلو کوژپشت

همان خوک بینی و خوابیده چشم

بدیده ندیدی مر او را بدست

نبینم همی در سرش کهتری

ازان پس به بندوی و گستهم گفت

که گر خر نیاید به نزدیک بار

چو بفریفت چوبینه را نره دیو

هرآن دل که از آز شد دردمند

جز از جنگ چو بینه را رای نیست

چوبر جنگ رفتن بسی شد سخن

که داندکه در جنگ پیروز کیست

برین گونه آراسته لشکری

دژاگاه مردی چو دیو سترگ

گر ای دون که باشیم همداستان

بپرسش یکی پیش دستی کنم

اگر زو بر اندازه یابم سخن

زگیتی یکی گوشه اورا دهم

همه آشتی گردد این جنگ ما

مرا ز آشتی سودمندی بود

چو بازارگانی کند پادشا

بدو گفت گستهم کای شهریار

همی گوهر افشانی اندر سخن

تو پردادی و بنده بیدادگر

چوبشنید خسرو بپیمود راه

بپرسید بهرام یل را ز دور

ببهرام گفت ای سرافراز مرد

تودرگاه را همچو پیرایه ای

ستون سپاهی بهنگام رزم

جهانجوی گردی و یزدان پرست

سگالیده ام روزگار تو را

تو را با سپاه تو مهمان کنم

سپهدار ایرانت خوانم بداد

سخنهاش بشنید بهرام گرد

هم از پشت آن باره بردش نماز

چنین داد پاسخ مر ابلق سوار

تو را روزگار بزرگی مباد

الان شاه چون شهریاری کند

تو را روزگاری سگالیده ام

بزودی یکی دار سازم بلند

بیاویزمت زان سزاوار دار

چو خسرو ز بهرام پاسخ شنید

چنین داد پاسخ که ای ناسپاس

چو مهمان بخوان توآید ز دور

نه آیین شاهان بود زین نشان

نه تازی چنین کرد ونه پارسی

ازین ننگ دارد خردمند مرد

چو مهمانت آواز فرخ دهد

بترسم که روز بد آیدت پیش

تو را چاره بر دست آن پادشاست

گنهکار یزدانی وناسپاس

مرا چون الان شاه خوانی همی

مگر ناسزایم بشاهنشهی

چون کسری نیا وچوهرمز پدر

ورا گفت بهرام کای بدنشان

نخستین ز مهمان گشادی سخن

تو را با سخنهای شاهان چه کار

الان شاه بودی کنون کهتری

گنه کارتر کس توی درجهان

بشاهی مرا خواندند آفرین

دگرآنک گفتی که بداختری

ازان گفتم ای ناسزاوار شاه

که ایرانیان بر تو بر دشمنند

بدرند بر تنت بر پوست ورگ

بدو گفت خسرو که ای بدکنش

که آهوست بر مرد گفتار زشت

ز مغز تو بگسست روشن خرد

هرآن دیو کاید زمانش فراز

نخواهم که چون تو یکی پهلوان

سزد گر ز دل خشم بیرون کنی

ز دارندهٔ دادگر یادکن

یکی کوه داری بزیر اندورن

گر از تو یکی شهریار آمدی

تو را دل پراندیشه مهتریست

ندانم که آمختت این بد تنی

هران کاین سخن با تو گوید همی

بگفت وفرود آمد از خنگ عاج

بنالید و سر سوی خورشید کرد

چنین گفت کای روشن دادگر

تو دانی که بر پیش این بنده کیست

وزانجا سبک شد بجای نماز

گر این پادشاهی زتخم کیان

پرستنده باشم بتشکده

ندارم به گنج اندرون زر وسیم

گر ای دون که این پادشاهی مراست

تو پیروز گردان سپاه مرا

اگرکام دل یابم این تاج واسپ

همین یاره وطوق واین گوشوار

همان نیزده بدره دینار زرد

پرستندگان رادهم ده هزار

زبهرامیان هرک گردد اسیر

پرستنده فرخ آتش کنم

بگفت این وز خاک برپای خاست

زجای نیایش بیامد چوگرد

که ای دوزخی بندهٔ دیو نر

ستمگاره دیویست با خشم و زور

بجای خرد خشم و کین یافتی

تو را خارستان شارستانی نمود

چراغ خرد پیش چشمت بمرد

نبودست جز جادوی پرفریب

بشاخی همی یازی امروز دست

نجستست هرگز تبار تواین

تو را ایزد این فر و برزت نداد

ایا مرد بدبخت وبیدادگر

که خرچنگ رانیست پرعقاب

به یزدان پاک وبتخت وکلاه

اگر برزنم بر تو برباد سرد

سخنها شنیدیم چندی درشت

اگر من سزاوار شاهی نیم

چنین پاسخش داد بهرام باز

پدرت آن جهاندار دین دوست مرد

چنو مرد را ارج نشناختی

پس او جهاندار خواهی بدن

تو ناپاکی و دشمن ایزدی

گر ای دون که هرمزد بیداد بود

تو فرزند اویی نباشد سزا

تو را زندگانی نباید نه تخت

هم ان کین هرمز کنم خواستار

کنون تازه کن برمن این داستان

که تو داغ بر چشم شاهان نهی

ازان پس بیابی که شاهی مراست

بدو گفت خسرو که هرگز مباد

نوشته چنین بود وبود آنچ بود

تو شاهی همی سازی از خویشتن

بدین اسپ و برگستوان کسان

نه خان و نه مان و نه بوم ونژاد

بدین لشکر و چیز ونامی دروغ

زتو پیش بودند کنداوران

نجستند شاهی که کهتر بدند

همی هرزمان سرفرازی بخشم

بجوشد همی برتنت بدگمان

جهاندار شاهی ز داد آفرید

بدان کس دهد کو سزاوارتر

الان شاه ما را پدر کرده بود

کنون ایزدم داد شاهنشهی

پذیرفتم این از خدای جهان

بدستوری هرمز شهریار

ازان نامور پر هنر بخردان

بدان دین که آورده بود از بهشت

که پیغمبر آمد بلهراسپ داد

هرآنکس که ما را نمودست رنج

همه یکسر اندر پناه منند

همه بر زن وزاده بر پادشا

ز شهری که ویران شداندر جهان

توانگر کمن مرد درویش را

همه خارستانها کنم چون بهشت

بمانم یکی خوبی اندر جهان

بیاییم و دل را تو رازو کنیم

چو هرمز جهاندار وباداد بود

پسر بی گمان از پدر تخت یافت

تو ای پرگناه فریبنده مرد

نبد هیچ بد جز بفرمان تو

گر ایزد بخواهد من از کین شاه

کنون تاج را درخور کار کیست

بدو گفت بهرام کای مرد گرد

چو از دخت بابک بزاد اردشیر

نه چون اردشیر اردوان را بکشت

کنون سال چون پانصد برگذشت

کنون تخت و دیهیم را روز ماست

چو بینیم چهر تو وبخت تو

بیازم بدین کار ساسانیان

زدفتر همه نامشان بسترم

بزرگی مر اشکانیان را سزاست

چنین پاسخ آورد خسرو بدوی

اگر پادشاهی زتخم کیان

همه رازیان از بنه خود کنید

نخست از ری آمد سپاه اندکی

میان را ببستند با رومیان

ز ری بود ناپاکدل ماهیار

ازان پس ببستند ایرانیان

نیامد جهان آفرین را پسند

کلاه کیی بر سر اردشیر

بتاج کیان او سزاوار بود

کنون نام آن نامداران گذشت

کنون مهتری را سزاوار کیست

بدو گفت بهرام جنگی منم

چنین گفت خسرو که آن داستان

که هرگز بنادان وبی راه وخرد

که چون بازخواهی نیاید بدست

چه گفت آن خردمند شیرین سخن

بفرجام کارآیدت رنج ودرد

دلاور شدی تیز وبرترمنش

تو را کرد سالار گردنکشان

بران تخت سیمین وآن مهرشاه

کنون نام چوبینه بهرام گشت

بران تخت برماه خواهی شدن

سخن زین نشان مرد دانا نگفت

بدو گفت بهرام کای بدکنش

تو پیمان یزدان نداری نگاه

نهی داغ بر چشم شاه جهان

همه دوستان بر تو بر دشمنند

بدین کار خاقان مرا یاورست

بزرگی من از پارس آرم بری

برافرازم اندر جهان داد را

من از تخمهٔ نامور آرشم

نبیره جهانجوی گرگین منم

به ایران بران رای بد ساوه شاه

کند با زمین راست آتشکده

همه بنده بودند ایرانیان

تو خودکامه را گر ندانی شمار

زپیلان جنگی هزار و دویست

هزیمت گرفت آن سپاه بزرگ

چنان دان که کس بی هنر درجهان

همی بوی تاج آید ازمغفرم

اگر با تو یک پشه کین آورد

بدو گفت خسرو که ای شوم پی

که اندر جهان بود وتختش نبود

ندانست کس نام او در جهان

بیامد گرانمایه مهران ستاد

زخاک سیاهت چنان برکشید

تو را داد گنج وسلیح وسپاه

نبد خواست یزدان که ایران زمین

تو بودی بدین جنگشان یارمند

چو دارنده چرخ گردان بخواست

تو زان مایه مر خویشتن را نهی

گرین پادشاهی زتخم کیان

چواسکندری باید اندر جهان

توبا چهرهٔ دیو و با رنگ وخاک

زبی راهی وکارکرد تو بود

نوشتی همان نام من بر درم

بدی را تو اندر جهان مایه ای

هران خون که شد درجهان ریخته

نیابی شب تیره آن را بخواب

ایا مرد بدبخت بیدادگر

زخشنودی ایزد اندیشه کن

که این بر من و تو همی بگذرد

که گوید کژی به از راستی

چو فرمان کنی هرچ خواهی تو راست

بدین گیتی اندر بزی شادمان

وگر بگذری زین سرای سپنج

نشاید کزین کم کنیم ارفزون

که هرکس که برگردد از دین پاک

بسالی همی داد بایدش پند

ببایدش کشتن بفرمان شاه

چو بر شاه گیتی شود بدگمان

بریزند هم بی گمان خون تو

کنون زندگانیت ناخوش بود

وگر دیر مانی برین هم نشان

پشیمانی آیدت زین کار خویش

تو بیماری وپند داروی تست

وگر چیزه شد بردلت کام ورشک

پزشک تو پندست و دارو خرد

به پیروزی اندر چنین کش شدی

شنیدی که ضحاک شد ناسپاس

چو زو شد دل مهتران پر ز درد

سپاهت همه بندگان منند

ز تو لختکی روشنی یافتند

چومن گنج خویش آشکارا کنم

چو پیروز گشتی تو برساوه شاه

که هرگز نبینند زان پس شکست

نباید که بردست من بر هلاک

تو خواهی که جنگی سپاهی گران

شود بوم ایران ازیشان تهی

که بد شاه هنگام آرش بگوی

بدو گفت بهرام کان گاه شاه

بدو گفت خسرو که ای بدنهان

ندانی که آرش ورا بنده بود

بدو گفت بهرام کز راه داد

که ساسان شبان وشبان زاده بود

بدو گفت خسرو که ای بدکنش

دروغست گفتار تو سر به سر

تو از بدتنان بودی وبی بنان

بدو گفت بهرام کاندر جهان

ورا گفت خسرو که دارا بمرد

اگر بخت گم شد کجا شد نژاد

بدین هوش واین رای واین فرهی

بگفت و بخندید وبرگشت زوی

زخاقانیان آن سه ترک سترگ

کجا گفته بودند بهرام را

اگر مرده گر زنده بالای شاه

ازیشان سواری که ناپاک بود

همی راند پرخاشجوی و دژم

چو نزدیکتر گشت با خنگ عاج

بینداخت آن تاب داده کمند

یکی تیغ گستهم زد برکمند

کمان را بزه کرد بندوی گرد

بدان ترک بدساز بهرام گفت

که گفتت که با شاه رزم آزمای

پس آمد بلشکر گه خویش باز