یکی کاخ پرمایه آمد پدید

همان گور پیش اندرون راه جوی

پس پشت او بود ایزد گشسب

که با تو همیشه خرد باد جفت

همی رفت بهرام بی رهنمون

گرفته بدست آن گرانمایه اسب

براسب تگاور ببسته میان

که ای پرهنر نامبرد ارشیر

سپهبد یل نامبردار ما

دلی پر ز اندیشه سالار جوی

کزان سان به ایران نه دید وشنید

نشانده بهر پایه ای درگهر

همه پیکرش گوهر و زر بوم

ببالا چو سرو و برخ چون بهار

نشسته برو پهلوان سپاه

بتان پری روی بیدار بخت

پرستنده ای راکه ای خوب جفت

که ایدر تو را آمدن نیست روی

هم اکنون بیادت بهرام پیش

دلش را به برگشتن آرام ده

ز ایوان برافگند نزد سپاه

پرآگند زینها همه بشمرند

بفرمان آن تا زه رخ میزبان

بباغ از پی و واژ و برسم بدست

خورش ساختند ازگمانی فزون

ببردند پویان بجای نشان

که با تاج تو مشتری باد جفت

همیشه شکیبا دل ورای زن

تو گفتی ببارید از چشم خون

توگفتی بپروین برآورد سر

سپهبد پس اندر همی راند بور

همی بود بهرام را رهنمون

ازان کار بگشاد لب برسپاه

چنین گفت کای مهتر راست گوی

که آنکس ندید و نه هرگز شنود

دژم بود سر سوی ایوان نهاد

پدید آمد آن زرد رخشان چراغ

تو گفتی مگر آسمان شد زمین

ز دیبای زربفت بالین نهاد

نشسته برو پهلوان سپاه

نهاده به سر بر کلاه مهی

بدانست کو شد دلیر و سترگ

بگفت آنچ دانست و دید و شنید

بدانست کان رنجها شد کهن

که کاری چنین بر دل آسان مگیر

بر شاه باید شدن تیره شب

همان تخت زیراندرش عاج گشت

همه چاره از رفتن آمد بجای

شب تیره از بلخ بگریختند

ز روشن روانهای بیدارشان

بتاز از پس این دو ناهوشیار

ابا و دلیران روز نبرد

رسید و برآشفت برسان گرگ

ببند گرانش ز ره بازگشت

بدان تاکند بیگنه را تباه

چرارفتی از پیش من بی جواز

مراکرد خراد برزین نوان

درنگ تو جز کام بدگوی نیست

ز ایدر مگر بازگشتن بود

ببردند آب اندران بارگاه

بنیک وببد رای باید زدن

هم از گنج خویشش بسی ساز داد

بژرفی نگه دار و مگریز بیش

همی تاخت تا نزد شاه جهان

همه رازها برگشاد از نهفت

یکایک همی گفت با شهریار

ز آرام بهرام و چندین درنگ

پرستندگان و زن تاجدار

دگر هرچ ازکار پرسیده بود

سخن هرچ بشنید در دل گرفت

ز دل بر یکی سرد باد آمدش

که گفت او بپیچید زتخت تو روی

بران جای خراد برزین نشاند

که بگشای لب تا چه دیدی به راه

سخنها یکایک همه کرد یاد

همه داستانها بباید زدن

میان بیابان بی بر سرای

پرستار پیش اندرون شاهوار

که برخواند از گفته باستان

که آن گور دیوی بود درنهان

پدید آمد اندر دلش کاستی

بدان تخت جادو زنی ناسپاس

چنان تاج وتخت بزرگی نمود

چنان دان که هرگز نیاید بدست

ز بلخ آوری سوی این بارگاه

وزان پنبه وجامهٔ نابکار

که آمد کس از پهلوان سوار

یکایک سرتیغ برگاشته

همی کرد شاه اندر آهن نگاه

دران سلهٔ نابکار افگنند

سخنهای پیکار و رزم دراز

پراندیشه شد مرد برگشته رای

همه گرد آن سله اندرنشاند

ببینید واین را مدارید خوار

به گفتار آن پهلوان سپاه

بود دوک وآن جامهٔ پرنگار

ز زخم و ز دشنام بتر بود

نه آنکس که گیرد ازونیزباد

بران خاک درگاه بگذارد اسب

نه آن راکم بها راکه بهرام ازوست

دل لشکر از تاجور خسته دید

که بیدار باشید و روشن روان

سخنهای پوشیده کردآشکار

همه بامن امروز پیمان کنید

که دارند ما را زلشکر نگاه

سپه رایکایک همه کشته گیر

نگه کن کنون تا بمانی شگفت

بدان تا مگر نامه شهریار

ببندند پیکار وکین رامیان

نخواندند کس نامه شهریار

بسی رازها پیش ایشان براند

یلان سینه آن نامدار سترگ

چوپیدا گشسب آن خردمند وراد

که بودند شیران کنداوران

بدان لشکر تیزگم کرده راه

برای شما هرکسی را نیاز

چنین سربپیچید زآیین وراه

نباید که برخسته باید گریست

زمژگان فروریخت خونین سرشک

شود کارآسان بما بر دراز

بداننده گوییم یکسر نهان

بدین مایه لشکر بفرمان شاه

وگر چند ماند بگیتی بسی

اگر سوی ایران کشیدی سپاه

وزان پس همی داشت آهنگ روم

که کس درجهان آن شگفتی ندید

نه شان پیل ماندیم زان پس نه گنج

توانگر شد آشفته شد بر سپاه

که آسان سر از بند بیرون کنیم

وزین چاره بی رنج پرداختست

بدین خستگی تاچه درمان کنید

زتیمارجان را همی بگسلم

یکی خواهرش بود روشن روان

دلارام وانجام بهرام بود

برآشفت وز کین دلش بردمید

زبان پر ز گفتارهای کهن

زگفتار وپاسخ فرو آرمید

بماندند یکسر زبیم زیان

که ای نامداران جوینده راه

چنین از جگر خون برافشاندید

خردمند ودانا وافسونگران

چه بازی نهید اندرین دشت خون

که ای ازگرانمایگان یادگار

زدریای رای تو گیرد گریز

زمردی و ز دانش و بخردیست

که با هرکسی رای جنگ آوریم

کزین باره ام پاسخ آمد ببن

به پیش سواران سواری کنیم

برآنم که جاوید مانم جوان

میانجی همی دید کردار اوی

که اکنون چه داری سخن درنهفت

هرآنکس که اوراه یزدان سپرد

بسوی بدی هیچ نشتابد اوی

وزو چرخ گردنده پرکین شود

همه لشکر گنج با تاج وتخت

دل از ناسپاسی پرازخون شود

که ای با خردیاروبا رای جفت

بزرگیست فرجام گر درد ورنج

ازان پس برانداخت انگشتری

بماند شود بنده ای پادشا

که دیهیم را خرد نتوان شمرد

که ای تیغ زن شیر تا زنده اسب

بود گاه شاهی سزاوار ما

که ای از یلان جهان یادگار

که هرکس که دانا بد وپیش بین

روانش بپرد سوی آسمان

به گنج جهاندار بردن نیاز

که بگشای لب را تو ای پیرگرگ

بانبوه اندیشه اندر نشست

که هرکس جویا بود کامرا

درازست ویازنده دست زمان

چنان دان که کوشش بیاید ببر

که ای گشته اندر نشیب وفراز

شود باد وکردار او نارسان

زنیک وبد روزگار اندرون

که ای نزد پرمایگان ارجمند

زدیهیم شاهان چه پرسی همی

بخرما چه یازی چوترسی زخار

همه بیم جان باشد ورنج تن

همی بود پیچان وتیره روان

زبرگشتن هور تا نیم شب

چه بینی به گفتار این انجمن

نه از رای آن مهتران بود شاد

که ای مرد بدساز چون پیرگرگ

سپاه بزرگی و پیروزبخت

ازان نامداران آزاده خوی

بدین دانش تو بباید گریست

سخن های آن برتو ران بشنویم

که گر رای من نیستت جایگیر

بران رو که دل رهنمای آیدت

بگفت آن سواران خودکام را

بکژی خرامد همی پای تو

نکرد اندرو هیچ کهتر نگاه

یکی چشم برتخت نگماشتند

زهرگونه اندیشه ای راند نغز

همان سرافرازی زافگندگیست

همه بندگی را کمر برمیان

همه دل بفرمانش آراستند

سزای بزرگی بگوهر بود

کجا راه یزدان همی بازجست

خم چرخ گردنده رابشکرد

از اندیشهٔ کژ وز بدنهاد