زگفتار پرموده آمد بخشم

بران سان که از ناسزایان سزد

یکی تنگ خرگاه شد جای اوی

که این پهلوان را خرد نیست جفت

بدو گفت کین پهلوان سترگ

ازی را کسی را بکس نشمرد

ورا بتر از خشم پتیاره نیست

زبانها پراز بند و رخ لاژورد

سر نامور پر ز آتش مباد

باب اندرافگند و تر گشت خشت

ز کردار خود دست بر سرگرفت

یکی تیغ هندی بزرین نیام

که روشن کند جان تاریک اوی

یکی بارهٔ تیزتگ برنشست

بدید آنک تازه نبد روی شاه

که آزار داری ز من درنهفت

نیاید تو را نزد او آب روی

زبختست و کردم به یزدان یله

سخنها همی راند خواهم بسی

نیابد نزیبد برو بر مهی

نگویم که با من بدی بنده کرد

بپیچید و خشم از دلیری بخورد

ز گفتار آن مهتر سرکشان

چوکاری برت بر دهد روزگار

سخنها چنین تا توانی مگوی

ز گیتی تو را نیکویی خواستم

همی زشت تو داشتم در نهان

گذشته سخنها همه باد گشت

گه آشتی بردباری بود

خرد بی گمان نزد تواندکیست

بگیرد نیفتد بهرکار پیش

ز دل تیرگیها بباید سترد

که آن بد که شد گشت با باد راست

که پنداشتم کین بماند نهفت

نپوشم برو چادر پرنیان

نه زان مر مراکم شود آب روی

که ازنیک وبد برنگیرد شمار

برمن چنان دان که بیهش بود

وگر نیک خواهی بود گر همال

ورا شاه ایران ومغزی تنگ

نگه کرد خراد برزین بروی

که اورا زباد اندرآرد بگرد

بخور خشم وسر بازگردان ز راه

توبنیوش واندیشه بدمکن

تو را نیستی دل پرآزار و درد

بجوید همی خاک وخون پدر

بتیزی بزرگی بگردد کهن

سرش پر ز گرد ودلش پر ز دود

بکژی ونابخردی سر فراخت

سزا زو بود رنج وآسانییم

نه چون بنده اوبدسگال منست

بسی نامبردار دارد بیاد

کز ایدر کنون بازگردی به راه

نگویی سخن نیز تا نشنوی

بلشکر گه آمد گورزمساز

دبیر بزرگ ودگر موبدان

سخن هرچ بد آشکار ونهان

بخشم آن زمان گفت کای بخردان

بکوشید و با باد همبر شوید

چه مایه بود گنج آراسته

ز شبگیر تاشب گذشته سه پاس

نبشته نشد هم بفرجام کار

گذشته بدو سال و ناکاسته

ز دینار و گوهر که خیزد ز آب

کجا رستنش آسمانی بود

کجا نام او در جهان برده بود

بهرمهره ای در سه یاره گهر

کسی را نبود ازکهان ومهان

که لهراسب زان پس بگشتاسب داد

که هنگام آنکس ندارد بیاد

ستاره شناسان و فرخ مهان

که بود اندر آن گنج آراسته

سخن گوی و روشن دل و یادگیر

که بد در دز وهم به دشت نبرد

دو موزه درو بود گوهرنگار

بگوهر سر شوشه برتافته

بسختند هر یک بمن بود هفت

نبود آگه از جستن داوری

دو موزه به نامه نکرد ایچ یاد

همی با سواران نشیند براسب

که با اوشود تا درشهریار

شمرد آن زمان جمله بر ساروان

همی راند با نامداران خویش

ابا گنج دیرینه و با سپاه

به سر بر یکی تاج و گرزی بدست

ز دهلیز چون روی خاقان بدید

فرود آید او همچنان با سپاه

پراندیشه بد زان سخن نامجوی

ابا موبد خویش پیداگشسب

بیامد برشاه ایران دمان

نشست از بر تازی اسبی سیاه

بدهلیز با او زمانی بماند

عنانش گرفت آن زمان پرده دار

بران کهتری جادوییها نمود

بیا و در او را بجای نشست

مراورا شهنشاه بنواخت سخت

بگفتند بسیار ز انداره بیش

یکی خرم ایوان بپرداختند

همان پیش پرموده بایسته بود

دبیری بدان کاربر پای کرد

که آورد پرموده آراسته

برد بار پرمایه با ساروان

بهشتم یکی سور فرمود شاه

نشستند برخوان او پیش گاه

بپشت اندر آرند پیش سران

بیک روز مزدور بدصدهزار

بخوان برمی آورد وبنشست شاه

هم ازتنگ بر پشت مردان کار

دل شاه زان کار پرداخته

کز آنجا بیارند پیش سپاه

که نامد همی ارز او در شمار

که پیروز باداین جهاندار شاه

که با او بدش آشکار و نهفت

بمردی به کار آورد کینه را

که ای شاه روشن دل و یادگیر

چنان دان که خوانش نو آیین بود

روانش پراندیشه بدیک زمان

یکی نامه ای از دبیر بزرگ

همه کار اوبخشش وداد باد

همه موزه از گوهر نابسود

کزو یادگارست ما را خرد

چو او دید رنج این نباشد شگفت

کزین هرچ دیدی یکایک بگوی

برآشفت زان شاه گردنکشان

همی گم کند سربرآرد بماه

ازان سان که ازگوهر بد سزد

بیامد مگرشد یکی شهریار

همه داد دادنش بیداد گشت

بران نامور پیشگاهش نشاند

بیفشاند آن تیره زلف سیاه

بسی زنج دیدی توازشهرمن

ازو ماند پرموده اندر شگفت

همان کار بر دیگر اندازه کن

به یزدان پاک وبه جان سران

ندارد به کاری ورا دلگسل

بذرگشسب و به آذرپناه

نگارندهٔ زهره ومشتریست

نه از نامداران این انجمن

سوی خوابگه رفتن آراستند

سرتاجداران برآمد زخواب

ز زرین وسیمین و اسب وکلاه

دومنزل همی رفت با او به راه

درودش فرستاد وزو گشت باز

ازان خلعت شهریار جهان

چنان شاد برگشت و آمد به راه

از ایران هرآنکس که بد نامدار

به شهروده و منزل وکوه دشت

پراز شرم جان بداندیش اوی

ازو سربپیچید خاقان چین

علفت بود اگر بدره وبرده بود

نکرد ایچ خاقان بدو بر نگاه

که یک روز پرموده اورانخواند

که برگرد چون رنج دیدی بسی

بتندی سوی بلخ بنهاد روی

زکرده پشیمان ودل پر زغم

زتیزی روانش پراز دود بود

که بهرام آزار او را بجست

ببرداشتن چون دلیری نمود

ببهرام کای دیو ناسازگار

چنین رابزرگان شدی بی نیاز

به چرخ فلک برنشینی همی

دگرگونه کاری بسیجیده ای

سپاه من و کوشش وگنج من

سرت به آسمان برفرازی همی

پسندیده و در خور کار تو

بفرمود تا دو کدانی سیاه

نهاده بسی ناسزا رنگ وبوی

یکی سرخ مقناع و شلوار زرد

که آن خلعت ناسزا را سزید

بگو ای سبک مایه بی هنر

گزند بزرگان پسندی همی

ازین پس بکس نیزنشمارمت

شنیده سخنها همه کرد یاد

شکیبایی وخامشی برگزید

چنین از پی شاه پرخاش من

جز ار ناسزا گفت بدخواه نیست

بدان تا ببینند هر انجمن

اگر مر مرا خوار گیرد رواست

بداندیشگان تیز یابند راه

به گفتار آهرمنان کارکرد

نزیبد به پیش خردمند مرد

بتندی برفتم زدرگاه شاه

غم و رنج وسختی که من برده ام

گر ازبخت ناسازگاری بود

که از من چنین پاک بگسست مهر

بپوشید پس جامهٔ سرخ و زرد

نهاده هرآنچش فرستاد شاه

ازان نامداران شاه جهان

پراندیشه بد جان تاریک اوی

بران گونه آن پوشش پهلوان

دل هرکس اندیشه ای برگرفت

که خلعت بدین سان فرستاد شاه

دل و جان به مهر وی آگنده ایم

چه گوییم با شهریار زمین

که ای نامور پرهنر پهلوان

سگانند بر بارگاهش سپاه

به ری چون دلش تنگ شد ز اردشیر

زبان و روان پر زگفتار سرد

که اصطخر بد بر زمین فخر پارس

چونیک وبد من ندارد نگاه

که از شاه گیرد سپاه آبروی

دهنده ست وخواهندگان وییم

که ماخود نبندیم زین پس میان

نه بهرام را پهلوان سپاه

ز کاخ همایون به هامون شدند

همی داشت با پند لب را ببند

سپهبد ز ایوان بیامد به دشت

سزاوار میخوارهٔ نیکبخت

کزان خوبتر کس نبیند نگار

برو بارگی را نکرد ایچ گرم

به پیش اندر آمد یکی تنگ راه

بیابان پدید آمد و راغ ودشت

ز گرمای آن دشت تفسیده هور