چو نزدیکی نرم پایان رسید

نه اسپ و نه جوشن نه تیغ و نه گرز

چو رعد خروشان برآمد غریو

یکی سنگ باران بکردند سخت

به تیر و به تیغ اندر آمد سپاه

چو از نرم پایان فراوان بماند

بشد تازیان تا به شهری رسید

به آیین همه پیش باز آمدند

ببردند هرگونه گستردنی

سکندر بپرسید و بنواختشان

کشیدند بر دشت پرده سرای

سر اندر ستاره یکی کوه دید

بران کوه مردم بدی اندکی

بپرسید ازیشان سکندر که راه

همه یکسره خواندند آفرین

به رفتن برین کوه بودی گذر

یکی اژدهایست زان روی کوه

نیارد گذشتن بروبر سپاه

همی آتش افروزد از کام اوی

همه شهر با او نداریم تاو

بجوییم و بر کوه خارا بریم

بدان تا نیاید بدین روی کوه

بفرمود سالار دیهیم جوی

چو گاه خورش درگذشت اژدها

سکندر بفرمود تا لشکرش

بزد یک دم آن اژدهای پلید

بفرمود اسکندر فیلقوس

همان بی کران آتش افروختند

چو کوه از تبیره پرآواز گشت

چو خورشید برزد سر از برج گاو

چو آن اژدها را خورش بود گاه

درم داد سالار چندی ز گنج

بکشت و ز سرشان برآهخت پوست

بیاگند چرمش به زهر و به نفت

مران چرمها را پر از باد کرد

بفرمود تا پوست برداشتند

چو نزدیکی اژدها رفت شاه

زبانش کبود و دو چشمش چو خون

چو گاو از سر کوه بنداختند

فرو برد چون باد گاو اژدها

چو از گاو پیوندش آگنده شد

همه رودگانیش سوراخ کرد

همی زد سرش را بران کوه سنگ

سپاهی بروبر ببارید تیر

وزان جایگه تیز لشکر براند

بیاورد لشکر به کوهی دگر

بلندیش بینا همی دیر دید

یکی تخت زرین بران تیغ کوه

یکی مرده مرد اندران تخت بر

ز دیبا کشیده برو چادری

همه گرد بر گرد او سیم و زر

هرآنکس که رفتی بران کوهسار

بران کوه از بیم لرزان شدی

سکندر برآمد بران کوه سر

یکی بانگ بشنید کای شهریار

بسی تخت شاهان بپرداختی

بسی دشمن و دوست کردی تباه

رخ شاه ز آواز شد چون چراغ

همی رفت با نامداران روم

که آن شهر یکسر زنان داشتند

سوی راست پستان چو آن زنان

سوی چپ به کردار جوینده مرد

چو آمد به نزدیک شهر هروم

یکی نامه بنوشت با رسم و داد

به عنوان بر از شاه ایران و روم

سر نامه از کردگار سپهر

هرانکس که دارد روانش خرد

شنید آنک ما در جهان کرده ایم

کسی کو ز فرمان ما سر بتافت

نخواهم که جایی بود در جهان

گر آیم مرا با شما نیست رزم

اگر هیچ دارید داننده ای

چو برخواند این نامهٔ پندمند

ببندید پیش آمدن را میان

بفرمود تا فیلسوفی ز روم

بسی نیز شیرین سخنها بگفت

چو دانا به نزدیک ایشان رسید

همه لشکر از شهر بیرون شدند

بران نامه بر شد جهان انجمن

چو این نامه برخواند دانای شهر

نشستند و پاسخ نوشتند باز

فرستاده را پیش بنشاندیم

نخستین که گفتی ز شاهان سخن

اگر لشکر آری به شهر هروم

بی اندازه در شهر ما برزنست

همه شب به خفتان جنگ اندریم

ز چندین یکی را نبودست شوی

ز هر سو که آیی برین بوم و بر

ز ما هر زنی کو گراید بشوی

بباید گذشتن به دریای ژرف

اگر دختر آیدش چون کردشوی

هم آن خانه جاوید جای وی است

وگر مردوش باشد و سرفراز

وگر زو پسر زاید آنجا که هست

ز ما هرک او روزگار نبرد

یکی تاج زرینش بر سر نهیم

همانا ز ما زن بود سی هزار

که مردی ز گردنکشان روز جنگ

تو مردی بزرگی و نامت بلند

که گویند با زن برآویختنی

یکی ننگ باشد ترا زین سخن

چه خواهی که با نامداران روم

چو با راستی باشی و مردمی

به پیش تو آریم چندان سپاه

چو آن پاسخ نامه شد اسپری

ابا تاج و با جامهٔ شاهوار

چو آمد خرامان به نزدیک شاه

زن نامبردار نامه بداد

سکندر چو آن پاسخ نامه دید

بدیشان پیامی فرستاد و گفت

به گرد جهان شهریاری نماند

که نه سربسر پیش من کهترند

مرا گرد کافور و خاک سیاه

نه من جنگ را آمدم تازیان

سپاهی برین سان که هامون و کوه

مرا رای دیدار شهر شماست

چو دیدار باشد برانم سپاه

ببینیم تا چیستتان رای و فر

ز کار زهشتان بپرسم نهان

اگر مرگ باشد فزونی ز کیست

فرستاده آمد سخنها بگفت

بزرگان یکی انجمن ساختند

که ما برگزیدیم زن دو هزار

ابا هر صدی بسته ده تاج زر

چو گرد آید آن تاج باشد دویست

یکایک بسختیم و کردیم تل

چو دانیم کامد به نزدیک شاه

چو آمد به نزدیک ما آگهی

فرستاده برگشت و پاسخ بگفت

سکندر ز منزل سپه برگرفت

دو منزل بیامد یکی باد خاست

تبه شد بسی مردم پایکار

برآمد یکی ابر و دودی سیاه

زره کتف آزادگان را بسوخت

بدین هم نشان تا به شهری رسید

فروهشته لفچ و برآورده کفچ

همه دیده هاشان به کردار خون

بسی پیل بردند پیشش به راه

بگفتند کین برف و باد دمان

که هرگز بدین شهر نگذشت کس

ببود اندر آن شهر یک ماه شاه

ازنجا بیامد دمان و دنان

ز دریا گذر کرد زن دو هزار

یکی بیشه بد پر ز آب و درخت

خورش گرد کردند بر مرغزار

چو آمد سکندر به شهر هروم

ببردند پس تاجها پیش اوی

سکندر بپذرفت و بنواختشان

چو شب روز شد اندرآمد به شهر

کم و بیش ایشان همی بازجست