به خواب اندرون مرغ و دام و دده

که شمعی برافروختی ز آفتاب

به آواز گفتی نشاید نشست

ز فرجام گیتی یکی یاد کن

شب سور آزاده کیخسروست

بجنبید گلهشر خورشید فش

خرامنده پیش فرنگیس شو

درخشان تر از بر سپهر آفتاب

به جشن جهانجوی کیخسرو آی

جدا گشته بود از بر ماه شاه

همانگاه گیتی پرآواز گشت

که اینت به آیین خور و ماه جفت

بزرگی و رای جهان آفرین

و گر جوشن و ترگ و تاراج را

بسی آفرین کرد و بردش نثار

تو گویی برو برگذشتست سال

همی کرد نفرین بر افراسیاب

که گر بگسلد زین سخن جان من

مرا گر سپارد به چنگ نهنگ

به خواب اندر آمد سر تیره مهر

دمان اندر آمد به نزدیک شاه

به نزدیک آن نامور تخت شد

جهاندار و بیدار و افسونگرا

تو گفتی ورا مایه دادست هوش

تو گویی که برگاه شاهست و بس

به دیدار چهرش نیاز آمدی

به فر و به چهر و به دست و به پای

بدو تازه شد فرهٔ شهریار

برافراز تاج و برفراز دل

کزو دور شد جنگ و بیداد و کین

برآورد بر لب یکی باد سرد

به گفتار بیهوده آزرده بود

سخنها شنیدستم از هر کسی

همه یاد دارم ز آموزگار

یکی شاه سر برزند با نژاد

همه شهر توران برندش نماز

ندارد غم و رنج و اندیشه سود

به نزد شبانان فرستش به کوه

بدیشان سپرده ز بهر چیم

ز کار گذشته نیایدش یاد

همه نو شمرد این سرای کهن

درازست در کام و شست تو نیست

به نیکی همو باشد آموزگار

بدل بر همه نیک بودش گمان

به شاه جهان بر ستایش گرفت

کزان رنج و مهرش چه آید پدید

وزان خرد چندی سخنها براند

نباید که بیند ورا باد و خاک

اگر دیده و دل کند خواستار

یکی دایه با او فرستاد نیز

جهانجوی گرد پسندیده را

به خسرو بر از مهر بخشود چهر

هنر با نژادش همی گفت راز

ز هر سو برافگند زه را گره

به دشت اندر آهنگ نخچیر کرد

به زخم گراز آمد و خرس و گرگ

هم آن چوب خمیده بد ساز جنگ

بیامد به فرمان آموزگار

بنالید و نزدیک پیران گذشت

سوی پهلوان آمدم با گله

بر شیر و جنگ پلنگان نجست

همانست و نخچیر آهو همان

بیاویزدم پهلوان بلند

نماند نژاد و هنر در نهفت

بیامد بر خسرو شیرفش

نگه کرد پیران بران فر و چهر

همی گفت با داور پاک راز

به تو باد رخشنده توران زمین

جز از مهربانت نخواند همی

بگیری و از کس نیایدت عار

به کردار آتش رخش برفروخت

پسندیده و ناسپرده جهان

که گوید که پور شبانان توی

و زین داستان هست با من بسی

همان جامهٔ خسروآرای خواست

روانش ز بهر سیاوش دژم

بدو شادمان گردش روزگار

به مغز اندرون داشت با شاه مهر

کس آمد ز نزدیک افراسیاب

گذشته سخنها فراوان براند

بپیچید وز غم همی بگسلم

تو گفتی مرا روز شد ناپدید

ز رای و خرد این کی اندر خورد

نشاید گذشتن که آن ایزدیست

زید شاد و ما نیز باشیم شاد

بسان پدر سر بباید برید

ترا خود نباید کس آموزگار

ز کار گذشته چه دارد نشان

چه گفت آن خردمند بسیارهوش

اگر زاده را مهر با مادرست

ز سوگند شاهان یکی یاد کن

همی داشتی راستی را نگاه

سر مرد جنگی درآمد ز خواب

به روز سپید و شب لاژورد

سپهر و دد و دام و جان آفرید

نه هرگز برو بر زنم تیزدم

که ای دادگر شاه بی یار و جفت

کنون یافت آرام جان و تنم

رخی ارغوان و دلی شادمان

چو رزم آورد پاسخش سور کن

مگردان زبان جز به بیگانگی

یک امروز بر تو مگر بگذرد

ببستش کیانی کمر بر میان

برو بر نشست آن گو پاک مغز

جهانی برو دیده کرده پرآب

که آمد نوآیین یکی پیشگاه

سپهدار پیران ورا پیش برد

نیا را رخ از شرم او شد پرآب

بدان شاخ و آن فر و اورنگ او

همی گشت رنگ رخش ناپدید

ز جان جوان پاک بگسست امید

زمانه به دلش اندر آورد مهر

چه آگاه داری ز کار جهان

زمین را چه گونه سپردی همی

مرا خود کمان و پر تیر نیست

ز نیک و بد و گردش روزگار

بدرد دل مردم تیزچنگ

ز ایوان و از شهر وز خورد و خواب

نیارد سگ کارزاری به زیر

سوی پهلوان سپه کرد روی

ز سر پرسمش پاسخ آرد ز پای

نه زینسان بود مردم کینه جوی

به دست یکی مرد پرهیزگار

مگردان بدآموز را هیچ گرد

بده هرچ باید ز گنج و درم

برون بردش از پیش افراسیاب

خرامان و چشم بدی دوخته

درخت نو آمد جهان را به بار

ز هر گونه ای شاه را کرد ساز

ز اسب و سلیح و کلاه و کمر

ز گستردنیها و از بیش و کم

کجا جملگی گشته بد خارستان

بسی مردم آمد ز هر سو پدید

زبان دد و دام پرآفرین

سپاس از جهان داور دادگر

ازین گونه شاخی برآورد سخت

روان سیاوش پر از نور باد

گیا بر چمن سرو آزاد شد

به ابر اندر آمد درختی ز گرد

همه بوی مشک آمد از مهر او

پرستشگه سوگواران بدی

ستاند ز فرزند پستان شیر

به خاک اندر آرد سرش ناگهان

به باغ جهان برگ انده مبوی

نبینی همی روزگار درنگ

بجز تنگ تابوت جای تو نیست

بر امید گنج جهان آفرین

مده می که از سال شد مرد مست

پراگنده شد مال و برگشت حال

نبیند همی لشکر شهریار

مگر پیش مژگانش آید سنان

همان شست بدخواه کردش به بند

همش لحن بلبل هم آوای شیر

نگیرم به جز یاد تابوت و تشت

همان تیغ برندهٔ پارسی

گل نارون خواهد و شاخ سرو

که چندان زمان یابم از روزگار

بمانم به گیتی یکی داستان

ز من جز به نیکی نگیرند یاد

که با تیغ تیزست و با افسرست

سرایندهٔ خاک پای وصی

چنان دان که خاک پی حیدرم

بدین اندرون هیچ گفتار نیست

نگر تا چه گوید سراینده مرد