اندرین فترت برآمد رایت سالار زند

بود سلطانی کریم و شهریاری هوشمند

پایگاه ملک را بنهاد بر چرخ بلند

کشور اندر عهد او آسایش و آرام یافت

چون حسن شاه قجر مازندران را رام یافت

حیله ها انگیخت چون خود را به بند و دام یافت

الغرض با زیردستان گشت چندان سازگار

شب شدی بر بام و افکندی نظر بر هر کنار

ور نشان بانگ و رامش کم شنیدی شهریار

خود شبی بزمی بپا کرد از زنان ماهرو

کفت این از چیست ؟ گفت ای شهریارکامجو

نیز من امشب قرار وصل دادستم بدو

با چنین آبادی ملک و خوشی و کر و فر

جامه ای از پنبه بودش هر دو رویه آستر

لیک گاه جود و بخشش داشت در پیش نظر

باری اندر ملک داری درّ عدل و داد سفت

جانشینان ورا شد جهل و استبداد جفت

صرصر بیدولتی شان خرمن آمال رفت

بر در شیراز با خلقی گران میر دلیر

مهتر قاجار مردی کرد و باز استاد دیر

جنگ ها کردند تا شد روزگار از جنگ سیر

اوست اندر پادشاهی مغز و اینان جمله پوست

بی دورنگی بد، به دشمن دشمن و با دوست د وست

گاه کوشش راست گفتی ساخته از سنگ روست

فرقهٔ قاجار از جان بندهٔ درگه شدند

الغرض نیمی ز ایران بندگان شه شدند

جنگجویی را همه تن سوی میدانگه شدند

باری او را بود در شاهی دو خوی ناپسند

نیمهٔ مردان کرمان را به خواری چشم کند

پس بکندش چشم و آوردش به ری بسته به بند

میرزا شهرخ که بود اندر خراسان حکمران

بود نابینا و شد تسلیم خاقان جهان

شد به رزم روسیان زآن پس سوی تفلیس ، خان

اندر اردوگاه پیرامون شوشی نیمشب

بهرش آوردند و شه بنمود بر آنان غضب

بامدادان چشم هاتان برکنم تا زان سبب

شد سپس فتحعلی شه اندر ایران پادشا

لطف ها فرمود بر فتحعلی خان صبا

هم در آن ایام جنگ روس و ایران شد بپا

بست ناپلیون با فتحعلی عهد وداد

بست با قیصر، علی رغم بناپارت اتحاد

نیز با فتحعلی شه دم زد از صلح و سداد

روس با ما جنگ کرد و در گلستان عهد بست

حمله بر تبریز کرد و داد جنگی تازه دست

وآن قرار جابرانه همچنان برجای هست

شاه عباس از پس آن عهد و پیمان خوار شد

متهم شد در شکست روس و بی مقدار شد

خاک طوس از آن قد بالنده برخوردار شد

جانشین بد شه محمد زادهٔ عباس شاه

لیک فرزندان شه بودند اندر اشتباه

ظل سلطان شد علی شاه و به ری برشد به گاه

زادگان شاه ماضی هر یکی شاهی بدند

لیک با تهدید قیصر جمله روباهی بدند

تابع استاره کشته ارچه خود ماهی بدند

خواجه بوالقاسم به کار روس و ایران دست داشت

در فن انشا ز نو تخمی به باغ فضل کاشت

در امور ملک رایات اولی الامری فراشت

میرزا آقاسی اندر فتح اقلیم هرات

ساخت بهر خود ضیاع وافر از ملک و قنات

ناصرالدین شه بری رخ کرد چون شد شاه مات

چون که ناپلیون به سوری « سن هلن » شد رهسپار

یافت لوی هجدهم بر مسند شاهی قرار

وز دگر سو جنبش علمی به عالم یافت بار

مردم هشیار دنیا در خیال سروری

گرم نشر صنعت و علم و رعیت پروری

در نهان ستوار کرده پایهٔ جنگ آوری

ناصرالدین شه جوانی بود نادانسته کار

مردم دربار هر یک ناکسی مردم شکار

فکرتش آن بود تا با روسیان آید کنار

اندرین فکرت وزیر شه میان را تنگ بست

دزد و جاسوس و سخن چین ز احتسابش گشت پست

سخت بگرفت اقتدارات پراکنده به دست

مادر شه با دگر درباریان شوربخت

شاه را دادند بیم از انتقال تاج و تخت

خواجه شدخلوت گزین ،و آخر به کاشان برد رخت

از پس مرگش در ایران فکر نام و ننگ مرد

ماند ایران در شمر همباز کشورهای خرد

قدرت همسایگان یکسان گلوی ما فشرد

ما و ژاپن همسفر بودیم اندر آسیا

ملک آلمان را منظم ساخت بیزمارک از وفا

پهنهٔ آمریک شد میدان هر زورآزما

جنبش ملی بمرد اندر دل ایرانیان

بود ایران امن و دولت خفته اندر پرنیان

علم تاریخ و ادب راگشت بازاری عیان

خودکرفتم شافعی و بوحنیفه زنده کشت

چیست حاصل گرنه بیخ فقر و ذلت کنده گشت

شه که در معنی بر شاهان عالم بنده کشت

گر تناسب را بگیریم از ملوک غزنوی

صاحب تدبیر و عزم و رای و طبع مستوی

کشورش ز امن و رفاه و علم و صنعت محتوی

این شنیدم کز پس سی سال شاهی گفت شاه

باد بر زخمش پس از سی سال خو رد و کرد آه

یافت کز بیزمارک ، زی پاریس برد آلمان سپاه

شد فراهانی تباه وگشت اتابک ناپدید

دیر شد هنگام اصلاحات و شد مویش سپید

در سیاست چاره ای جز روز طی کردن ندید

در مسیل مسکنت بغنود و چندی برگذشت

قسمتی از روزش اندر حاجت کشورگذشت

وز پی گردش یکی سوی اروپا برگذشت

مرگش آغاز غمان دورهٔ قاجار شد

شه مظفر اندکی از ملک برخوردار شد

انقلاب فکری اندر عهد او برکار شد

از فرنگ آمد به ایران طرفه های رنگ رنگ

زی فرنگستان سه کرت شاه ایران راند خنگ

زان سبب کرد از اجانب قرض هایی بیدرنگ

تلگراف اندر زمان ناصرالدین شد درست

مردم از بلژیک آورد و به کار انداخت چست

پس امین الدوله را آورد و ز او اصلاح جست

کر و فری کرد عین الدوله اندر کار ملک

کی به زور هایهو رونق پذیرد کار ملک

شاه خود بیمار و مانده بی دوا بیمار ملک

رفته رفته شد ز عین الدوله دل ها پرگزند

کرد عین الدوله جمعی را ز دانایان به بند

تاجران هم رنجه از لَت خوردن تجار قند

سیدی شد کشته وز غوغاییان فریاد خاست

لیک عین الدوله اندرکار خود استاد راست

پادشه گفتش که دربار شهنشه داد جاست

سیّد آزاده عبدالّه که بود از بهبهان

با دگر دانشوران و فاضلان و عالمان

گشت در ری انقلابی آشکار اندر زمان

هیئت روحانیان رفتند از ری سوی قم

صدر اعظم کرد بامردم ز هر سو اشتلم

طبل آزادی کشید آواز چون رویینه خم

کشت عین الدوله از کار صدارت برکنار

داد بر مشروطه فرمان خسرو والاتبار

یافت قانون اساسی در ولایت انتشار

اینهمه آثار شاهان خسروا، افسانه نیست

خسروی اندر خور هر مست و هر دیوانه نیست

اینک اینک کدخدایی جز تو در این خانه نیست