412
غزلِ بزرگ
همه بت هایم را می شکنم
تا فرش کنم بر راهی که تو بگذری
برای شنیدنِ ساز و سرودِ من.
همه بت هایم را می شکنم
ـ ای میهمانِ یک شبِ اثیریِ زودگذر! ـ
تا راهِ بی پایانِ غزلم،
از سنگ فرشِ بت هایی که
در معبدِ ستایشِ شان چو عودی در آتش سوخته ام،
تو را به نهانگاهِ دردِ من آویزد.
□
گرچه انسانی را در خود کشته ام
گرچه انسانی را در خود زاده ام
گرچه در سکوتِ دردبارِ خود مرگ و زندگی را شناخته ام،
اما میانِ این هر دو ــ شاخه ی جدامانده ی من! ــ
میانِ این هر دو
من
لنگرِ پُررفت وآمدِ دردِ تلاشِ بی توقفِ خویش ام.
□
این طرف،
در افقِ خونینِ شکسته،
انسانِ من ایستاده است.
او را می بینم، او را می شناسم:
روحِ نیمه اش در انتظارِ نیمِ دیگرِ خود درد می کشد:
«ــ مرا نجات بده ای کلیدِ بزرگِ نقره!
مرا نجات بده!»
و آن طرف
در افقِ مهتابیِ ستاره بارانِ رودررو،
زنِ مهتابیِ من...
و شبِ پُرآفتابِ چشمش در شعله هایِ بنفشِ درد طلوع می کند:
«ــ مرا به پیشِ خودت ببر!
سردارِ بزرگِ رؤیاهایِ سپیدِ من!
مرا به پیشِ خودت ببر!»
و میانِ این هر دو افق
من ایستاده ام
و دردِ سنگینِ این هر دو افق
بر سینه ی من می فشارد
□
من از آن روز که نگاهم دوید
و پرده های آبی و زنگاری را شکافت
و من به چشمِ خویش انسانِ خود را دیدم
که بر صلیبِ روحِ نیمه اش به چارمیخ آویخته است
در افقِ شکسته ی خونین اش،
دانستم که در افقِ ناپیدای رودرروی انسانِ من
ــ میانِ مهتاب و ستاره ها ــ
چشم های درشت و دردناکِ روحی
که به دنبالِ نیمه ی دیگرِ خود می گردد
شعله می زند.
و اکنون آن زمان دررسیده است
که من به صورتِ دردی جان گزای درآیم؛
دردِ مقطعِ روحی که شقاوت های نادانی،
آن را ازهم دریده است.
و من اکنون
یک پارچه دردم...
□
در آفتابِ گرمِ یک بعدازظهرِ تابستان
در دنیای بزرگِ دردم زاده شدم.
دو چشمِ بزرگِ خورشیدی در چشم های من شکفت
و دو سکوتِ پُرطنین در گوشواره های من درخشید:
«ــ نجاتم بده ای کلیدِ بزرگِ نقره ی زندانِ تاریکِ من،
مرا نجات بده!»
«ــ مرا به پیشِ خودت ببر،
سردارِ رؤیاییِ خواب های سپیدِ من،
مرا به پیشِ خودت ببر!»
□
زنِ افقِ ستاره بارانِ مهتابی به زانو درآمد.
کمرِ پُردردش بر دست های من لغزید.
موهایش بر گلوگاهش ریخت و به میانِ پستان هایش جاری شد.
سایه ی لبِ زیرینش بر چانه اش دوید
و سرش به دامنِ انسانِ من غلتید
تا دو نیمه ی روحِشان جذبِ هم گردد.
حبابِ سیاهِ دنیای چشمش در اشک غلتید.
روح ها درد کشیدند و ابرهای ظلم برق زد.
سرش به دامنِ انسانِ من بود،
اما چندان که چشم گشود او را نشناخت:
کمرش چون مار سُرید،
لغزید و گریخت،
در افقِ ستاره بارانِ مهتابی طلوع کرد و باز نالید:
«ــ سردارِ رؤیاهای نقره یی، مرا به کنارِ خودت ببر!»
و ناله اش میانِ دو افق سرگردان شد:
«ــ مرا به کنارِ خودت ببر!»
و بر شقیقه های دردناکِ من نشست.
□
میانِ دو افق،
بر سنگ فرشِ ملعنت،
راهِ بزرگِ من پاهای مرا می جوید.
و ساکت شوید،
ساکت شوید تا سم ْضربه های اسبِ سیاه و لُختِ یأسم را بنوشم،
با یال های آتشِ تشویش اش.
به کنار! به کنار!
تا تصویرهای دور و نزدیک را ببینم بر پرده های افقِ ستاره بارانِ رودررو:
تصویرهای دور و نزدیک،
شباهت و بیگانگی،
دوست داشتن و راست گفتن ــ
و نه کینه ورزیدن
و نه فریب دادن...
□
میانِ آرزوهایم خفته ام.
آفتابِ سبز،
تبِ شن ها و شوره زارها را در گاهواره ی عظیمِ کوه های یخ می جنباند
و خونِ کبودِ مردگان در غریوِ سکوتِشان از ساقه ی بابونه های بیابانی بالا می کشد؛
و خستگیِ وصلی که امیدش با من نیست، مرا با خود بیگانه می کند:
خستگیِ وصل، که به سانِ لحظه ی تسلیم، سفید است و شرم انگیز.
□
در آفتابِ گرمِ بعدازظهرِ یک تابستان،
مرا در گهواره ی پُردردِ یأسم جنباندند.
و رطوبتِ چشم اندازِ دعاهای هرگز مستجاب نشده ام را
چون حلقه ی اشکی به هزاران هزار چشمانِ بی نگاهِ آرزوهایم بستند.
□
راهِ میانِ دو افق
طولانی و بزرگ
سنگلاخ و وحشت انگیز است.
ای راهِ بزرگِ وحشی
که چخماقِ سنگ فرش ات مدام چون لحظه های میانِ دیروز و فردا
در نبضِ اکنونِ من
با جرقه های ستاره یی ات دندان می کروجد!
ــ آیا این ابرِ خفقانی که پایانِ تو را بعلیده
دودِ همان «عبیرِ توهین شده» نیست
که در مشامِ یک «نافهمی» بوی مُردار داده است؟
اما رؤیتِ این جامه های کثیف بر اندامِ انسان های پاک، چه دردانگیز است!
□
و این منم که خواهشی کور و تاریک در جایی دور و دست نیافتنی از روحم ضجه می زند.
و چه چیز آیا،
چه چیز بر صلیبِ این خاکِ خشکِ عبوسی
که سنگینیِ مرا متحمل نمی شود
میخ کوبم می کند؟
آیا این همان جهنمِ خداوند است
که در آن جز چشیدنِ دردِ آتش های گُل انداخته ی کیفرهای بی دلیل راهی نیست؟
و کجاست؟
به من بگویید که کجاست
خداوندگارِ دریای گودِ خواهش های پُرتپشِ هر رگِ من،
که نامش را جاودانه
با خنجرهای هر نفسِ درد بر هر گوشه ی جگرِ چلیده ی خود نقش کرده ام؟
و سکوتی به پاسخِ من، سکوتی به پاسخِ من!
سکوتی به سنگینیِ لاشه ی مردی که امیدی با خود ندارد!
□
میانِ دو پاره ی روحِ من هواها و شهرهاست
انسان هاست با تلاش ها و خواهش هاشان
دهکده هاست با جویبارها
و رودخانه هاست با پل هاشان، ماهی ها و قایق هاشان.
میانِ دو پاره ی روحِ من طبیعت و دنیاست ــ
دنیا
من نمی خواهم ببینمش!
تا نمی دانستم
که پاره ی دیگرِ این روح کجاست،
رؤیایی خالی بودم:
ـ رؤیایی خالی، بی سر و ته، بی شکل و بی نگاه...
و اکنون که میانِ این دو افقِ بازیافته سنگ فرشِ ظلم خفته است
می بینم که دیگر نیستم،
دیگر هیچ نیستم حتا سایه یی که از پسِ جانداری بر خاک جنبد.
□
شبِ پرستاره ی چشمی در آسمانِ خاطره ام طلوع کرده است:
دور شو آفتابِ تاریکِ روز!
دیگر نمی خواهم تو را ببینم،
دیگر نمی خواهم،
نمی خواهم هیچ کس را بشناسم!
میانِ همه این انسان ها که من دوست داشته ام
میانِ همه آن خدایان که تحقیر کرده ام
کدامیک آیا از من انتقام باز می ستاند؟
و این اسبِ سیاهِ وحشی
که در افقِ توفانیِ چشمانِ تو چنگ می نوازد با من چه می خواهد بگوید؟
□
در افقِ شکسته ی خونینِ این طرف،
انسانِ من ایستاده است و نیمه روحِ جدا شده اش در انتظارِ نیمِ دیگرِ خود درد می کشد:
«ــ نجاتم بده ای خونِ سبزِ چسبنده ی من، نجاتم بده!»
و در افقِ مهتابیِ ستاره بارانِ آن طرف
زنِ رؤیاییِ من. ــ
و شبِ پُرآفتابِ چشمش در شعله های بنفشِ دردی که دود می کند می سوزد:
«ــ مرا به پیشِ خودت ببر!
سردارِ رویاییِ خواب های سپیدِ من، مرا به پیشِ خودت ببر!»
و میانِ این هر دو افق
من ایستاده ام.
و عشقم قفسی ست از پرنده خالی،
افسرده و ملول،
در مسیرِ توفانِ تلاشم،
که بر درختِ خشکِ بُهتِ من آویخته مانده است
و با تکانِ سرسامیِ خاطره خیزش،
سردابِ مرموزِ قلبم را از زوزه های مبهمِ دردی کشنده می آکند.
□
اما نیم شبی من خواهم رفت؛
از دنیایی که مالِ من نیست،
از زمینی که به بیهوده مرا بدان بسته اند.
و تو آن گاه خواهی دانست،
خونِ سبزِ من!
ــ خواهی دانست که جای چیزی در وجودِ تو خالی ست.
و تو آنگاه خواهی دانست،
پرنده ی کوچکِ قفسِ خالی و منتظرِ من!
ــ خواهی دانست که تنها مانده ای با روحِ خودت
و بی کسی ات را دردناک تر خواهی چشید زیرِ دندانِ غم ات:
غمی که من می برم
غمی که من می کشم...
دیگر آن زمان گذشته است که من از دردِ جان گزایی که هستم به صورتی دیگر درآیم
و دردِ مقطعِ روحی که شقاوت های نادانی اش ازهم دریده است، بهبود یابد.
دیگر آن زمان گذشته است
و من
جاودانه به صورتِ دردی که زیرِ پوستِ توست مسخ گشته ام.
□
انسانی را در خود کشتم
انسانی را در خود زادم
و در سکوتِ دردبارِ خود مرگ و زندگی را شناختم.
اما میانِ این هر دو، لنگرِ پُررفت وآمدِ دردی بیش نبودم:
دردِ مقطعِ روحی
که شقاوت های نادانی اش ازهم دریده است...
تنها
هنگامی که خاطره ات را می بوسم در می یابم دیری ست که مرده ام
چرا که لبانِ خود را از پیشانیِ خاطره ی تو سردتر می یابم. ــ
از پیشانیِ خاطره ی تو
ای یار!
ای شاخه ی جدا مانده ی من!
۱۳۳۰