518
غزلِ آخرین انزوا
۱
من فروتن بوده ام
و به فروتنی،
از عمقِ خواب های پریشانِ خاکساریِ خویش
تمامیِ عظمتِ عاشقانه ی انسانی را سروده ام
تا نسیمی برآید.
نسیمی برآید و ابرهای قطرانی را پاره پاره کند.
و من به سانِ دریایی از صافیِ آسمان پُرشوم ــ از آسمان و مرتع و مردم پُر شوم.
تا از طراوتِ برفیِ آفتابِ عشقی که بر افقم می نشیند،
یک چند در سکوت و آرامشِ بازنیافته ی خویش از سکوتِ خوش آوازِ «آرامش» سرشار شوم ــ
چرا که من،
دیرگاهی ست جز این قالبِ خالی که به دندانِ طولانیِ لحظه ها خاییده شده است نبوده ام؛
جز منی که از وحشتِ خلأِ خویش فریاد کشیده است نبوده ام...
□
پیکری
چهره یی
دستی
سایه یی ــ
بیدارخوابیِ هزاران چشم در رؤیا و خاطره؛
سایه ها
کودکان
آتش ها
زنان ــ
سایه های کودک و آتش های زن؛
سنگ ها
دوستان
عشق ها
دنیاها ــ
سنگ های دوست و عشق های دنیا؛
درختان
مردگان ــ
و درختانِ مرده؛
وطنی که هوا و آفتابِ شهرها،
و جراحات و جنسیت های همشهریان را به قالبِ خود گیرد؛
و چیزی دیگر، چیزی دیگر،
چیزی عظیم تر از تمامِ ستاره ها تمامِ خدایان:
قلبِ زنی که مرا کودکِ دست نوازِ دامنِ خود کند!
چرا که من دیرگاهی ست
جز این هیبتِ تنهایی که به دندانِ سردِ بیگانگی ها جویده شده است نبوده ام
ــ جز منی که از وحشتِ تنهاییِ خود فریاد کشیده است نبوده ام...
□
نامِ هیچ کجا و همه جا
نامِ هیچ گاه و همه گاه...
آه که چون سایه یی به زبان می آمدم
بی آنکه شفقِ لبانم بگشاید
و به سانِ فردایی از گذشته می گذشتم
بی آنکه گوشت های خاطره ام بپوسد.
□
سوادی از عشق نیاموخته و هرگز سخنی آشنا به هیچ زبانِ آشنایی نخوانده و نشنیده. ــ
سایه یی که با پوک سخن می گفت!
□
عشقی به روشنی انجامیده را بر سرِ بازاری فریاد نکرده،
منادی یِ نامِ انسان و تمامیِ دنیا چگونه بوده ام؟
آیا فرداپرستان را با دُهُلِ درون خالیِ قلبم فریب می داده ام؟
□
من جارِ خاموشِ سقفِ لانه ی سردِ خود بودم
من شیرخواره ی مادرِ یأسِ خود، دامن آویزِ دایه ی دردِ خود بودم.
آه که بدونِ شک این خلوتِ یأس انگیزِ توجیه نکردنی
(این سرچشمه ی جوشان و سهمگینِ قطرانِ تنهایی، در عمقِ قلبِ انسانی)
برای درد کشیدن انگیزه یی خالص است.
و من ــ اسکندرِ مغمومِ ظلماتِ آبِ رنجِ جاویدان ــ چگونه درین دالانِ تاریک،
فریادِ ستارگان را سروده ام؟
آیا انسان معجزه یی نیست؟
انسان... شیطانی که خدا را به زیر آورد،
جهان را به بند کشید
و زندان ها را درهم شکست!
ــ کوه ها را درید،
دریاها را شکست،
آتش ها را نوشید
و آب ها را خاکستر کرد!
انسان... این شقاوتِ دادگر! این متعجبِ اعجاب انگیز!
انسان... این سلطانِ بزرگ ترین عشق و عظیم ترین انزوا!
انسان... این شهریارِ بزرگ که در آغوشِ حرمِ اسرارِ خویش آرام یافته است
و با عظمتِ عصیانیِ خود به رازِ طبیعت و پنهانگاهِ خدایانِ خویش پهلو می زند!
انسان!
و من با این زن با این پسر با این برادرِ بزرگواری که شبِ بی شکافم را نورانی کرده است،
با این خورشیدی که پلاسِ شب را از بامِ زندانِ بی روزنم برچیده است،
بی عشق و بی زندگی سخن از عشق و زندگی چگونه به میان آورده ام؟
آیا انسان معجزه یی نیست؟
□
آه، چگونه تا دیگر این مارشِ عظیمِ اقیانوس را نشنوم؛
تا دیگر این نگاهِ آینده را در نی نیِ شیطانِ چشمِ کودکانم ننگرم؛
تا دیگر این زیباییِ وحشت انگیزِ همه جاگیر را احساس نکنم
حصارِ بی پایانی از کابوس به گِرداگِردِ رؤیاهایم کشیده بودند،
و من، آه! چگونه اکنون
تنگ در تنگیِ دردها و دست ها شده ام!
□
به خود گفتم: «ــ هان!
من تنها و خالی ام.
به هم ریختگیِ دهشتناکِ غوغای سکوت و سرودهای شورش را می شنوم،
و خود بیابانی بی کس و بی عابرم که پامالِ لحظه های گریزنده ی زمان است.
عابرِ بیابانی بی کس ام که از وحشتِ تنهاییِ خود فریاد می زند...
من تنها و خالی ام و ملتِ من جهانِ ریشه های معجزآساست
من منفذِ تنگ چشمیِ خویش ام و ملتِ من گذرگاهِ آب های جاویدان است
من ظرافت و پاکیِ اشک ام و ملتِ من عرق و خونِ شادی ست...
آه، به جهنم! ــ پیراهنِ پشمینِ صبر بر زخم های خاطره ام می پوشم
و دیگر هیچ گاه به دریوزگیِ عشق های وازده بر دروازه ی کوتاهِ قلب های گذشته حلقه نمی زنم.
۲
تو اجاقِ همه ی چشمه ساران
سحرگاهِ تمامِ ستارگان
و پرنده ی جمله ی نغمه ها و سعادت ها را به من می بخشی.
تو به من دست می زنی و من
در سپیده دمِ نخستین چشم گشودگیِ خویش به زندگی باز می گردم.
پیشِ پایِ منتظرم
راه ها
چون مُشتِ بسته یی می گشاید
و من
در گشودگیِ دستِ راه ها
به پیوستگیِ انسان ها و خدایان می نگرم.
نوبرگی بر عشقم جوانه می زند
و سایه ی خنکی بر عطشِ جاویدانِ روحم می افتد
و چشمِ درشتِ آفتاب های زمینی
مرا
تا عمقِ ناپیدای روحم
روشن می کند.
□
عشقِ مردم آفتاب است
اما من بی تو
بی تو زمینی بی گیا بودم...
در لبانِ تو
آبِ آخرین انزوا به خواب می رود
و من با جذبه یِ زودشکنِ قلبی که در کارِ خاموش شدن بود
به سرودِ سبزِ جرقه های بهار گوش می دارم.
رویِ تمی از: ژ.آ. کلان سیه
۱۳۳۱