شعرگرام - پایگاه شعر و ادب پارسی
آوازِ شبانه برای کوچه ها
احمد شاملو
احمد شاملو( هوای تازه )
286

آوازِ شبانه برای کوچه ها

خداوندانِ دردِ من، آه! خداوندانِ دردِ من!
خونِ شما بر دیوارِ کهنه ی تبریز شتک زد
درختانِ تناورِ دره ی سبز
بر خاک افتاد
سردارانِ بزرگ
بر دارها رقصیدند
و آینه ی کوچکِ آفتاب
در دریاچه ی شور
شکست.
فریادِ من با قلبم بیگانه بود
من آهنگِ بیگانه ی تپشِ قلبِ خود بودم زیرا که هنوز نفخه ی سرگردانی بیش نبودم زیرا که هنوز آوازم را نخوانده بودم زیرا که هنوز سیم و سنگِ من در هم ممزوج بود.
و من سنگ و سیم بودم من مرغ و قفس بودم
و در آفتاب ایستاده بودم اگر چند،
سایه ام
بر لجنِ کهنه
چسبیده بود.
ابر به کوه و به کوچه ها تُف می کرد
دریا جنبیده بود
پیچک های خشم سرتاسرِ تپه ی کُرد را فروپوشیده بود
بادِ آذرگان از آن سوی دریاچه ی شور فرا می رسید، به بامِ شهر لگد می کوفت و غبارِ ولوله های خشمناک را به روستاهای دوردست می افشاند.
سیلِ عبوسِ بی توقف، در بسترِ شهرچای به جلو خزیده بود
فراموش شدگان از دریاچه و دشت و تپه سرازیر می شدند تا حقیقتِ بیمار را نجات بخشند و به یادآوردنِ انسانیت را به فراموش کنندگان فرمان دهند.
من طنینِ سرودِ گلوله ها را از فرازِ تپه ی شیخ شنیدم
لیکن از خواب برنجهیدم
زیرا که در آن هنگام
هنوز
خوابِ سحرگاهم
با نغمه ی ساز و بوسه ی بی خبر می شکست.
لب خنده های مغموم، فشردگیِ غضب آلودِ لب ها شد ــ
(من خفته بودم.)
ارومیه ی گریان خاموش ماند
و در سکوت به غلغله ی دوردست گوش فراداد،
(من عشق هایم را می شمردم)
تک تیری
غریوکشان
از خاموشیِ ویرانه ی بُرجِ زرتشت بیرون جَست،
(من به جای دیگر می نگریستم)
صداهای دیگر برخاست:
بردگان بر ویرانه های رنج آباد به رقص برخاستند
مردمی از خانه های تاریک سر کشیدند
و برفی گران شروع کرد.
پدرم کوتوالِ قلعه هایِ فتح ناکرده بود:
دریچه ی بُرج را بست و چراغ را خاموش کرد.
(من چیزی زمزمه می کردم)
برف، پایان ناپذیر بود
اما مردمی از کوچه ها به خیابان می ریختند که برف
پیراهنِ گرمِ برهنگیِ شان بود.
(من در کنارِ آتش می لرزیدم)
من با خود بیگانه بودم و شعرِ من فریادِ غربتم بود
من سنگ و سیم بودم و راهِ کوره هایِ تفکیک را
نمی دانستم
اما آن ها وصله ی خشمِ یکدگر بودند
در تاریکی دستِ یکدیگر را فشرده بودند زیرا که بی کسی، آنان را به انبوهیِ خانواده ی بی کسان افزوده بود.
آنان آسمانِ بارانی را به لبخندِ برهنگان و مخملِ زردِ مزرعه را به رؤیای گرسنگان پیوند می زدند. در برف و تاریکی بودند و از برف و تاریکی می گذشتند، و فریادِ آنان میانِ همه بی ارتباطی های دور، جذبه یی سرگردان بود:
آنان مرگ را به ابدیتِ زیست گره می زدند...
و امشب که بادها ماسیده اند و خنده ی مجنون وارِ سکوتی در قلبِ شبِ لنگان گذرِ کوچه های بلندِ حصارِ تنهاییِ من پُرکینه می تپد، کوبنده ی نابهنگامِ درهای گرانِ قلبِ من کیست؟
آه! لعنت بر شما، دیرآمدگانِ ازیادرفته: تاریکی ها و سکوت! اشباح و تنهایی ها! گرایش های پلیدِ اندیشه های ناشاد!
لعنت بر شما باد!
من به تالارِ زندگیِ خویش دریچه یی تازه نهاده ام
و بوسه ی رنگ های نهان را از دهانی دیگر بر لبانِ احساسِ استادانِ خشمِ خویش جای داده ام.
دیرگاهی ست که من سراینده ی خورشیدم
و شعرم را بر مدارِ مغمومِ شهاب های سرگردانی نوشته ام که از عطشِ نور شدن خاکستر شده اند.
من برای روسبیان و برهنگان
می نویسم
برای مسلولین و
خاکسترنشینان،
برای آن ها که بر خاکِ سرد
امیدوارند
و برای آنان که دیگر به آسمان
امید ندارند.
بگذار خونِ من بریزد و خلاءِ میانِ انسان ها را پُرکند
بگذار خونِ ما بریزد
و آفتاب ها را به انسان های خواب آلوده
پیوند دهد...
استادانِ خشمِ من ای استادانِ دردکشیده ی خشم!
من از بُرجِ تاریکِ اشعارِ شبانه بیرون می آیم
و در کوچه های پُرنفسِ قیام
فریاد می زنم.
من بوسه ی رنگ های نهان را از دهانی دیگر
بر لبانِ احساسِ خداوندگارانِ دردِ خویش
جای می دهم.
۱۳۳۱