دل و دست و افکار و وجدان تمیز

ز ناپاکی صاحبش شک مدار

بتحریف آن گفته بشنو زمن

از آن به قلم در کف خودپرست

غرض ورزی و کینه جوئی مکن

گرفتی قلم بی مروت مباش

مگو حرف بی مغز نااستوار

جز از راستی و درستی مبین

نه هر چش خیال کجت خواست، باش

قلم راست باید، چو کج شد خطاست

قلم نیست نیش دم کژدم است

که اندیشه ز اندیشه باید بسی

بگمنامی و باز گوشی مکوش

چه دیدم که بینم ز گمنامیت

چه لازم بزیر چپیه عقال

بگمنام بودنت اصرار چیست؟

نه مردی تو هم؟ سر بمردی برآر

چه مردی بود کز زنی کم بود

نباید بدلخواه چیزی نوشت

به پیچش در چادر قیرگون

که یکعمر کوشی بوجدان کشی

خر ار جل ز اطلس بپوشد خر است

تو را میشناسم من ای بدلجام

تو زاینده آزی ای حقه باز

مدر پرده خویش زین بیشتر

تو دزدی و غارتگر نثر و نظم

فرو رفته از گفته راستان

به پیچید اجل زد خزانش ببار

بخان تو مهمانکش آمد فرود

ببردی بتاراج سرمایه اش

بدست تو افتاد دیوان او

تو اندوختیش ای پدر سوخته

حقیقت نمی میرد ای نادرست

که خود فاش گردد بدست دگر

میان من و خود ره آشتی

وزین پس تخلص «خزان » بایدت

بسرمایه داران چه ای سر گران

که در زندگانی نداری کتاب

بماتحت طبع است دیوان تو

ز افکار تست ای خراب اندرون

ز کردار ناپاک و پندار تو

نگردم به بابی از آن کامیاب

بهاری که هر آن شود چار فصل

نماند آنکه رنگی نریزی به آب

نیم چون تو هرگز عقیده فروش

ز رسوائیت خسته شد کوس و بوق

شدی ای دمکرات پست دله

بدست تو عشقی شد عمرش بسر

در ایران ز گفتار من پایدار

تو دیگر چه میگوئی ای بی هنر

گرفتید سرمشق خود هرکدام

همه عیب جویند ز اشعار من

درستی من نادرستی تو

یقین دان بپاکی روم سوی خاک

ولی چون تو دامن نیالوده ام

بیک رنگ ثابت بجا مانده ام

گواهند یک ملتی مست و کور

که باید قلم پشت تا گور راند

سر هر زبانی باعزاز تام

پریشیده فکر و پراکنده گو

کز او نام تا گور آید بدر

چه گوید بدریای پرالتهاب

سزد گر گریزد ز خور موش کور

چو خفاش اگر عاجزی کور باش

ز تا گور هندوستانی مگوی

محال است یک غاز گردد وصول

ربودند پیش از تو آن را رنود

وگر هر که باشد همان اجنبی است

و یا غیر از این رفته در ذهن من

چه شد اینک از اجنبی خسته ای

چه میگوئی از اجنبی پروری

مرا این پرستشگه آئین بود

من امثال او را ستاینده ام

هم از اصل ایکاش انسان نبود

که فکر کسی چون تو پوسیده نیست

چه چیزی از آدم بدی غیر شر

نبوده است از ایران و هند قدیم

چو تاریخ دزدیدی آن را بخوان

بدانسان که کش رفته گر کش روی

چه بد حال هندوستان و عجم

نبدشان بجز دوستی در میان

که شد بر عجم روز چون تیره شب

از ایران سوی هند بستند بار

فراری بصد سو کواری شدند

کشیدند سر از سرافکندگی

فراری ز قید حقارت شدند

ببستند رخت و بشستند دست

در آن خاکدان خانمان ساختند

ز جان زر خرید وطن دوستان

ببودند با عزت و افتخار

یقینا هر ایرانی پاکزاد

که هندوستان کی شود مستقل

خوش این پند در گوش دل بسپری

از این بیش بین دو ملت مکار

ز پندم پس این پند سعدی نیوش

چه خوش گفت ای روح گوینده شاد

نکو گوی اگر دیر گوئی چه غم »

بود مرگ در صفحه روزگار

که ملت بقبرش سرود ورا

چو من بهر او ریزه خوانی کنند

وز این مهر تا زنده ام بنده ام

از این مردمان فراموشکار

تو را گر جوابی است با من بگو

برای چه راضی بمرگ منید

من ایرانیم اجنبی نیستم

چه گوئیدم ای بی پدرمادران

که گفتند من شاعر ملیم

مگر هر که گفت هرچه باید شنفت

نه بر من وطن گوید اولاد من

بهر جای جوید نگیرد نشان

بود صرف در راه اولاد بیج

که لبسوز شد کاسه آش من

شد آخر وطن دشمن جان من

بهر روز یکسوی پرتاب کرد

همین بس که ام زنده در گور کرد

ز عشق وطن چیزی از من نکاست

وطن یادم «ای داد و بیداد داد»

چه خواهید از قالب خشک من

خود این کار پستی ز سوداگری است

عجب آنکه شاعر نداند مرا

تو گفتی که من زنش

نه من شاعرم شعر حق شماست

خوش آمد نگفتم خدا را سپاس

چو دیگر کسان شعر نفروختم

برای دل خویشتن گفته ام

نشد حاصلم هیچ چیز دگر

که احسن بر آن فکر بکر حسن

نباید پس از حد برون مفت گفت

هم از پوستش پوستین دوختی

بگمنامی از این جهان رفته بود

شتر پوستش پوستین خر است

پس از مرگ حق میشود آشکار

رسد مرگ بی یک قلم اشتباه

کنون نیز باید ازین درگذشت

حقیقت شنو خودستائی چه سود

که آن چار در صفحه روزگار

به تنهائی آن چاربر یکنفر

ز پروردن چون منی ای ندیم

گدا طبع شاعر درآید بدر

بهار ادب را گل صد پرند

در این صحنه من یکه بازیگرم

نشاید که منکر شد این از عناد

برون نامد از قریه فاریاب

به پیچید در چرخ آوازه ام

اگر شعر خود میشنیدی ز من

بحلقش زدی همچو حلقه زره

ز ره باز گشتی زره ساختی

اگر بود در دور من رودکی

به نزد من آهنگ آموختی

جز از من کس ار گفت جز شرک نیست

من و گرز و میدان افراسیاب

بمیدان فکندم بیا و بزن

نباشد بیا تازه داری بیار

بچندین هنر این بود حال من

طمع بانگ میزد که ای وای من

تو با هیچ همه چیز داری مپیچ

که خصمش زبون با دو عمرش طویل

سپاسم ز الطاف کیوان بود

که دیگ وی از مطبخ خالی ام

فتاده است دلتنگ و قهر از اجاق

ز دکتر بدیع است از بنده نیست

سه تا سگ دو دستی است کهنه لباس

بزحمت از آن کردمی اختیار

ز بدگوی و بدخواه راحت شوم

درین مملکت یکجو انصاف نیست

نفهمیده بودم چه بایست کرد

وطن زادگان و وطن دوستان

فراهم زر و ملک و خانه کنم

که از بهر من یک اطاق گلی

نمیشد که باشد مهیا شده

نبودم بسازم باین مختصر

وز آنسوی تا خانقین این هوس

بود کشور من، چه خواهم دگر

خود این کالبد را خود او بانی است

تن و جان هم از او بود من کیم

بگوید فلان چیز ایران ز من

بداندیش و بدخواهم از چیستید

سر خویش گیرید دیوانه اید