بگو تا ز شب چندی رفتست پاس

از آن مرغ سغدی برآور خروش

دگرگونه شد باغ را سرگذشت

فرو مرد بر دست گلها چراغ

ریاحین فرو ریخت از برگ و بار

ورقهای رنگین بر او سوختند

نگهبان گلبن در باغ بست

که آمد سوی برکهٔ خسروان

درافکنده دیوار گشته خراب

دد و دام کرده بدو ترکتاز

خسک بر گذر باد پوینده را

مغان از چمن رخت برداشته

چو سوهان پر از چین شده روی آب

نه از بلبل آوا نه از گل نشان

نوائی و برگی نه در باغها

فرو پژمرید آن کیانی درخت

شد از رنج پر، وز سلامت تهی

جهانگرد را با جهان گرد بود

توانا به ناتندرستی رسید

که جولان زدی در جهان ماه وسال

به چنگال شاهین تبه شد تذرو

نشستند برگرد سالار دهر

ز هر گونه شربت برآمیختند

نشیننده را رفتن آمد فراز

چو مدت نماند از مداوا چه سود

نیامد به کف عمر گم گشته باز

که پوینده یابد زمانی درنگ

زمانه برآرد بهانه به مرد

که بر مرگ خویش آیدش آرزو

نیفتاد از آن جمله رایی صواب

هم از روغن خویش یابد گزند

هم از جنبش خود درافتد به خاک

چو درمانده بیند چه درمان کند

حساب فلک راند بر تخت و میل

نظرهای سعدان ازاو دور یافت

در آزرم هیلاج یاریگری

هراسنده شد مرد اخترشناس

نظر در تنومندی خویش داشت

گریزنده جانی به لب تاخته

خمیده شده زاد سرو جوان

به صد دیده بگریست بر خویشتن

به صحرا نهاد از دل آن راز را

دهن باز کرد آن دمنده نهنگ

به نخجیر خواهد شدن مهد شاه

به آسایشم داشت بر کوه و دشت

همان مهربانی شد از مهر و ماه

که ره ناورم سوی سامان کار

کلاه مرا در سر آرد کمند

به رشوت مگر کم کند رنج من

دهند این تبش را ز جانم گریز

خداوند شمشیر و تخت بلند

یکی گوش ناسفته نگذاشته

زدریای قلزم برآورده گرد

بسی گوسفندان رهانده ز گرگ

بسی بسته را نیز بشکسته ام

بسا مشکلی را که حل کرده نیز

چو میغی روان بود تیغم روان

نه زنجیر دام گلوگیر شد

کز آنسان کسی در نداند نبشت

ز دارا به دولت سرانداختم

گرفتم به چین جای چیپال را

ز ناسک به منسک زه آراستم

برآوردم آتش ز دریای روس

ز گنج فریدون گشادم حصار

گشادم در قصر شداد را

قدم بر قدمگاه آدم زدم

هم از جام کیخسرو و تخت او

همان سد یاجوج کردم بلند

زدم نیز در حلقه کعبه دست

به ظلم جهان تخته بردوختم

به غفلت نپرداختم هیچ گام

سر از داد و دانش نپیچیده ام

چو نیروی تن بود با ما بساخت

چو نیرو نماندم شدم دردمند

نپاید به بالین سر تندرست

زریگ سیه تا به آب سیاه

نمایم که یک دم نپیموده ام

ندیده جهان را همی جان سپرد

هنوزم نشد دیده از دید سیر

همین نکته گویم سرانجام کار

هم از ماه دادم نشان هم ز مهر

جهان آفرین را نمودم سپاس

مگر در هنرمندی و عاقلی

چو مرگ آمد آنجا فرومانده ام

ندانم در مرگ را چاره ای

به چاره گری چاره آمد به دست

که زر می فشاندم برایشان چو خاک

مداوای جان سکندر کنید

برونم جهاند ازین تنگنای

کند چارهٔ جان اسکندری

مگر نکته ای با من آرد به کار

بداند مگر کین گزند از چه خاست

گشاید مگر قفل این خانه را

مگر شاه را دل دهد یک نفس

مگر باز خرد مرا زین فسوس

درین درد از ایزد توان کرد یاد

براین خاک بخشایش آرد مگر

بدین بی کسی در جهان کس مباد

نباید برآوردن آواز هیچ

همان خاک را بایدم باز جست

سپر بر سر آب خواهم فکند

برهنه به خاکم سپارند باز

چنان کامدم به که بیرون شوم

چه افزود بر کوه بازو چه کاست

چو رفتم جهان را چه اندوه من

که نفرین براین دایه گوژپشت

ستم نیز هم دیده باشد کسی

ستمگر کشی نیز هم کرده ام

به مشکوی پاکان برد جان پاک

به آمرزش من زبان تر کنید

فرو خفت و بی خویشتن شد به خواب