مغانه نوای مغانی بزن

گرامی کن و گرمتر کن هوا

سخن را چنین کرد برقع گشای

زمیری پدر ماریه ش کرده نام

ز بیداد بد خواه بگذاشته

به کارش درآورده گیتی شکست

به درگاه شاه جهان آمده

شود خرم از ملک آباد خویش

بدان داوری گشت ازو دادخواه

دهد درس دانش به چندین گروه

بر او دانش آموزی آسان شده

به تعلیم دانش کمر بست چست

پرستنده ای گشت گستاخ بهر

جز او کس نشد محرم آب دست

نظر بست هر گه که او رخ گشاد

جز آبی که بر دستش آمد ندید

ز کافور او گشت کافور خوار

هوای دلش گشت یکباره سرد

به سامان شد از دانش اندوختن

در دانش خویش بگشاد باز

بسی گفتنیهای ناگفته گفت

یکایک خبردادش از هر چه هست

چو لوحی ز هر دانشی در نبشت

که رسم نیا را بیارد بجای

به آیین خود برگ راهی نداشت

که بی گنج نتوان شدن شهریار

به اکسیر خود کردش اکسیر گر

لقب نامه علم اکسیر گشت

به گنجی چنان دادش آن دستگاه

فرستاد با گنج و با لشگرش

به آهستگی مملکت بازیافت

که برداشت از کشور خود خراج

که کردی زر پخته از سیم خام

در گنج برخاکیان باز کرد

که آرد زر بی ترازو به چنگ

که بر بارگی نعلی از زر نبست

اگر خر بدی زین زر داشتی

سگان را به زنجیر زر داشتند

ز اسباب دنیا شده تنگدست

به دیدار گنجینه بشتافتند

که درویشی آورد ما را به رنج

مگر در جهان کردن اندیشه ای

به قوت یکی روز درمانده ایم

گشاید به ما بر در گنج باز

به ما چیزی از علم اکسیر خویش

کلید در گنج با هر کسیست

ز خلق جهان بی نیازی کنیم

بدان خواسته گشت خواهش پذیر

مقرنس برآورده از خاره سنگ

پرندی سیه بسته بر گرد ماه

به موی سیه مهره های سپید

در آن مهره آورده با پیچ و بند

ببینید در طاق ابروی من

ببینید در صبح پیشانیم

غلط شد زبان زان زبان آوری

که شفاف و تابنده چون زهره بود

که آن مهره با موی دید از نخست

خلافی پدید آمد اندیشه را

به فرهنگ دانا کسی پی نبرد

در آن باب فصلی دگر خواستند

نشاند آن تنی چند را زیر دست

چو سربسته گنجی برآراسته

که سازند از او زیرکان کیمیا

سخن بین که چون کیمیا پرورست

در او آهنین قفل زرین کلید

به نادان رسید انده و رنج یافت

گیای قلم گوهر کیمیاست

دریغی نه چندانکه خواهند هست

که او عشوهٔ کیمیاگر نخورد

به بغداد شد چون شدش کار سست

خراسانی آمد دمش در گرفت

به بغدادیان بازی آسان کنند

زری که آنچنان زر نباشد به روم

بر آمیختش با گل سرخ زود

به آن مهره ها بین که چون مهره باخت

به مهر خود آن مهره او را سپرد

زهی مهره دزد و زهی مهره باز

وزو کیسه سود بردوختم

بده بازخرم زهی کان گنج

بگفتا طبریک سخن شد تمام

به افسونگری کیمیا ساز گشت

که اکسیریی آمدست اوستاد

به گوهرشناسی کسم نیست جفت

یکی ده کند ده صد و صد هزار

که گردد هزار از من آن صد درست

به من برگمارند و دارند پاس

نیارند با من در این کار حرف

ز من خون و سر وز شما تیغ و طشت

به عشوه زری داد و زرقی خرید

زر پخته را بر می خام خورد

دران دستکاری بیفشرد پای

زهر داروئی کرد چیزی دران

طبریک طلب کرد و نامد بدست

به عطار پیشینه بردند راه

خریدند و بردند نزدیک مرد

نمود آشکارا یکی دستبرد

بجا ماند زر وان دگرها رمید

برآمد زر سرخ یاقوت رنگ

که نقد نو آمد ز کان کهن

دران کدخدائی یکی ده شده

بسی کرد با او نوازش گری

فرستاد نزدیک او ده هزار

که من حق آن با تو آرم بجای

که نزدیک ما استواریت هست

به میزان معنی درست آمدی

چو هندو کمر بست بر ترکتاز

شبی چند با عاملان می گرفت

چو برخاست بر خاک بنشاندشان

به اندازه بخرید و بر بست بار

چنان شد که کس در جهانش ندید

که برد آن خراسانی آن زر و زیب

جز آن هر چه بشنید باد آمدش

بخندید کان طنزش آمد به گوش

بیاموز معنی و معنیش گیر

نگر تا به افسون او نگروی

که در بازی کیمیا کم نزد

که بر گنج زرماریه مار شد

به صید افکنی گشت خواهد دلیر

نداند کسی سیم او را قیاس

به آن گنج گیتی بینباشتست

صدف ریزه را لؤلؤ تر کند

که قارون به خاک اندر انداختست

جهان زود گیرد به گنج و سپاه

سپاهی نگردد مگر گرد گنج

ز گرمی چو خورشید تابنده گشت

به تدبیر دشمن برآرد هلاک

به دستور دانا رسید آگهی

بسی چربی آورد با او به کار

جهانجوی را کمترین چاکرست

به گوهر کنیز و به خدمت غلام

به چندین هنر گشت شاگرد من

نهانی در او چیزی آموختم

که گردد ز خلق جهانی نیاز

خبر داده از گنج و از خواسته

جوی نارد از گنج او در شمار

بجز ماریه کس نشد مار گنج

بجای نیاکان نشست آمدش

دل خویش از آن داوری دور یافت

سوی ماریه کس فرستاد زود

همان قاصدی سر به راه آورد

گشاد از زر تازه گنج کهن

فرستاد گنجی سوی شهریار

به یکجای چندان ندیدست گنج

هلاک از خود و کینه از شاه برد

نشاند ز دل خشم دیرینه را