هر که جان خفته را از خواب جهل آوا کند

هر کسی که ش خار نادانی به دل در خست نیش

علم چون گرماست نادانی چو سرما از قیاس

مرد را سودای دانش در دل و در سر شود

خون رسوائی است نادانی، برون بایدش کرد

غدر و مکر و جهل هرسه منکر اعدای تو اند

تو به قهر دشمنان بهتر که خود مبدا کنی

جز بدی نارد درخت جهل چیزی برگ و بار

هر که بچهٔ مار بد را روز روزان خور دهد

هر که جان بدکنش را سیرت نیکی دهد

نام نیکو را بگستر شو به فعل خویش نیک

مایهٔ هر نیکی و اصل نکوئی راستی است

چون به نقطهٔ اعتدالی راست گردد روز و شب

نرگس و گل را که نابینا شوند از جور دی

ابر بارنده ز بر چون دیدهٔ عروه شود

راستی کن تا به دل چون چشم سر بینا شوی

گرمی و سردی تو را هر دو مثال است ز ستم

مر ستم گر را نبینی کایزد عادل همی

جانت را باتن به پروردن قرین راست دار

علم نان جان توست و نان تو را علم تن است

نان اگر مر تنت را با سرو بن هم ساز کرد

عدل کن با خویشتن تا سبزپوشی در بهشت

آنچه ایزد کرد خواهد باتو آنجا روز عدل

دشت دیباپوش کرده است اعتدال روزگار

این نشانی ها تو را بر وعدهٔ ایزد گواست

کار دنیا را همی همتای کار آن جهان

گر تو اندر چرخ گردان بنگری فعلش تو را،

هر که مر دانائی دنیی بیابد گر به عقل

نه سخن گفتن نباشد هرچه کان را نشنوی

عقل می گوید تو را بی بانگ و بی کام و زبان

عقل گرد آن نگردد کو به جهل اندر جهان

خاک و آب و باد و آتش کان ندارد رنگ و بوی

هر یکی از هر گل و میوه همی گوید تو را

سیم را گر به سر شد بر یک دگر آتش همی

آب گاه اجزای خاکی را همی کلی کند

چون زکلش جزو سازد ریگ نرم آید ز سنگ

قول مشک و آب و آتش را کجا دانا شود

ای پسر، بنگر به چشم دل در این زرین سپر

روی صحرا را بپوشد حلقهٔ زربفت زرد

آب دریا را به صحرا بر پراگنده کند

از که مشرق چو طاووسی برآید بامداد

بی هنر گه مر یکی را ملکت دارا دهد

ای پسر، دانی که هیچ آغاز بی انجام نیست؟

ای پسر، امروز را فرداست، پس غافل مباش

از غم فردا هم امروز، ای پسر، بی غم شود

آنچه حجت می به دل بیند نبیند چشم تو