حسین پناهی دژکوه (زادهٔ ۶ شهریور ۱۳۳۵ – درگذشتهٔ ۱۴ مرداد ۱۳۸۳) نویسنده، کارگردان، بازیگر و شاعر اهل ایران بود.
او یکی از ۲۵ بازیگری است که توانسته بیش از یک بار نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شوند.
حسین پناهی در ۶ شهریور (۱۳۳۵) در روستای دژکوه واقع در حوالی شهر سوق از توابع شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد زاده شد. او لرتبار و از ایل طیبی بود.
شعر معاصر به وسیله نیما یوشیج پایه گذاری شد و پس از او نیز به وسیله دیگر شاعران گسترش یافت. یکی از این شاعران حسین پناهی است. پناهی از شاعرانی محسوب می شود که بیشتر اشعار خود را به شیوه شعر سپید و موج نو سروده است و در سروده هایش مانند بیشتر اشعار دهه ۷۰ خورشیدی زیاد درگیر ادبی بودن شعر نیست.
شعر پناهی از نظر صورت به سبک شعر سپید و بیشترین آرایه های ادبی مورد استفاده او تکرار و تشبیه است و حیرت، یأس، مرگ اندیشی، آرزوی بازگشت به روستا و دوره کودکی مهمترین مضامین شعری وی به حساب می آیند. پناهی شاعری است که سعی دارد بیشتر به درونمایه شعر توجه داشته باشد تا اینکه خود را درگیر ظواهر شعر کند.
پناهی بازیگری را نخست از مجموعه تلویزیونی محله بهداشت آغاز کرد. سپس چند نمایش تلویزیونی با استفاده از نمایشنامههای خودش ساخت که مدتها در محاق ماند.
با پخش نمایش دو مرغابی در مه از تلویزیون که علاوه بر نوشتن و کارگردانی خودش نیز در آن بازی میکرد، خوش درخشید و با پخش نمایشهای تلویزیونی دیگرش طرف توجه مخاطبان خاص قرار گرفت.
نمایشهای دو مرغابی در مه و یک گل و بهار که پناهی آنها را نوشته و کارگردانی کرده بود، بنا به درخواست مردم به دفعات از تلویزیون پخش شد. در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، او یکی از نوآورترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیون بود.
به دلیل فیزیک کودکانه و شکننده، نحوه خاص سخن گفتن، سادگی و خلوصی که از رفتارش میبارید و طنز تلخش بازیگر نقشهای خاص بود. اما حسین پناهی بیشتر شاعر بود؛ و این شاعرانگی در ذرهذره جانش نفوذ داشت. نخستین مجموعه شعر او با نام من و نازی در ۱۳۷۶ منتشرشد. این مجموعهٔ شعر تاکنون بیش از شانزده بار تجدید چاپ و به شش زبان زندهٔ دنیا ترجمه شدهاست. در یک کلام حسین خدا را از راه عرفان دید.
کتابها:
نامههایی به آنا
به وقت گرینویچ
افلاطون کنار بخاری
سالهاست که مردهام
ستارهها
کابوسهای روسی
نمیدانمها
من و نازی
من و نازی (۲)
جهان زیر سیگاری من است
نوید یک روزبلند نورانی
نامههایی به آنا ۲
خروسها و ساعتها
دو مرغابی در مه
راه با رفیق
چیزی شبیه زندگی
بی بی یون
سرودی برای مادران
فیلانه
نمی دانم ها
علاوه بر اینها سه اثر با شعر و صدای حسین پناهی نیز منتشر شدهاست: «سلام خداحافظ» و «ستارها» و «راه با رفیق».
کتابهایی که در زمینه نقد آثار حسین پناهی منتشر شدهاست که از جمله آنها میتوان به : من حسین ام پناهی ام نوشته علی مراقب، فیلسوف دیوانه اثر نصرا… حکمت و کلماتی که قلبشان از مشتشان بزرگتر است نوشته لیلا کردبچه و حرمت آویشن نوشته ی آرش حاذق نژاد اشاره کرد.
حسین پناهی در ۱۴ مرداد ۱۳۸۳ در سن ۴۸ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قبرستان شهر سوق (واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد) به وصیت خود وی و به دلیل اینکه مادرش در آنجا دفن شده بود به خاک سپرده شد. علت مرگ وی بنا به گواهی فوت ایست قلبی بوده است.