115
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۴۵ - در مدح امیرالامرا ء العظام شاهرخ خان قاجار می فرماید
انجمن پر انجمست از مهر چهر ماه من
خیز ای خادم برون بر شمع را از انجمن
الله الله چیست انجم آفتاب آمد برون
شمع را بگذار تا بیهوده سوزد همچو من
می نسوزد شمع راکس زود برخیز ای ندیم
جمع را گردن فراز و شمع را گردن بزن
جمع را آشفته دارد شمع موم از دمع شوم
خیز و این گردنکش ناکام را گردن فکن
از شبستان شو به بستان ای ترا بستان غلام
تا سمن پیشت نماز آرد چو پیش بت شمن
ماه می گفتم ترا گر ماه بودی مشکبوی
سرو می خواندم تراگر سرو بودی سیمتن
ماه را کی ریشه سرو و سرو در سیمین قبا
سرو رایی میوه ماه و ماه در مشکین رسن
نخل آرد خار و خرما نحل آرد نیش و نوش
از چه این هر چار دارد آن لب چون بهرمن
نوش و خرما از تبسم خار و نیش از سر زنش
آن دو دایم بهر غیر و این دو دایم بهر من
شهد می ریزد به جای خنده زان شبرین لبان
قند می بارد به جای حرف زان نوشین دهن
می خراشد سینه ام را ناخن از عشق لبت
چون ز بهر نقش شرین بیستون راکوهکن
تو لبی داری چو لعل و من سرشکی چون عقیق
نه ترا باید بدخشان نه مرا باید یمن
خال و رخسار تو با هم چیست دانی زاغ و باغ
زاغ یک خروار عنبر باغ یک دامان سمن
خنده یک بنگاله شکر لعل یک عمان گهر
زلف یک اهو از عقرب طره یک عالم شکن
عشوه یک کابل سماع و غمزه یک بابل فسون
ناز یک شیراز شوخی چهره یک کشمیرفن
آن زنخدان یک سپاهال سیب سیمینست و هست
صدهزار آسیب ازان سیبم نصیب جان و تن
یک بیابان سنبلست آن زلفکان مشکبار
یک خراسان فتنه است آن چشمکان راهزن
همچو نارکفته ام دل زان لب چون ناردان
پر ز نار تفته ام جان زان قد چون نارون
خال مشکت به رخ یا هندویی آتش پرس
خط سبزت گرد لب یا طوطیی شکرشکن
صو رت و خط خال و عارض زلف و چشمت پیش هم
ماه و هاله داغ و لاله مشک و آهوی ختن
تا شدستی ای پری پیدا پری پنهان شدست
ور شوی پیدا شود پنهان ز طعن مرد و زن
مهرچهر روشنت در موی همچون جوشنت
نور یزدانست در تاریک جان اهرمن
سجده آرد پیش رویت هردم آن زلف ساه
چون بر خورشد هندو چون بر بت برهمن
ماه نخشب چاه نخشب گر ندیدستی ببین
ماه نخشب زان عذار و چاه نخشب زان ذقن
بذلهٔ شیرین ز قاآنی به گوش آید غریب
چون نوای خارکن از بینوای خارکن
می کندگه دل چکار افغان چرا از غم چسان
همچو قمری کی بهاران بر چه بر سرو چمن
ترک من کوه از چه آویزی به موکاینم سرین
آنچنان کوهی که در ایران نگنجد از سمن
چشم وگیسوی تو چون بینم به یاد آید مرا
حالت افراسیاب اندرکمند تهمتن
چهره ات فردوسی از حسنست و مژگانت در او
راست مانند سنان گیو در جنگ پشن
زلف تو چون پشت من شد پشت من چون زلف تو
وین دو چون چرخ از پی تعظیم خورشد زمن
شاهرخ خان کش رود گردون پیاده در رکاب
با فر فرزین نشیند چون بر اسب پیلتن
صدر و قدر او جلیل و طول و نول او جزیل
رای و روی او جمیل و خلق و خوی او حسن
از هراس بأس او گوی زمین را ارتعاش
از نهیب گرز او چرخ مهین را بو مهن
در نیام نیلگون شمشیر گوهربار او
یا نهان در ظلمت شب موج دریای عدن
جوهرش در تیغ و تیغش در نیام گوهرین
آن پرن اندر هلالست این هلال اندر پرن
تیر در شستش عقابی مانده چون ماهی بشست
تیغ در دستش نهنگی کرده در عمان وطن
مهر لامع نزد رایش کوکبی در احتراق
نسر واقع بر سنانش صعوه یی بر بابزن
خنجر رخشنده ش از کوههٔ توسن عیان
یا روان از قله ی کهسار سیلی موج زن
ای چو جنت خلقت اندر جانفروزی مشتهر
ای چو دوزخ خشمت اندر کفر سوزی ممتحن
کلک لاغر در بنانت ماهی و بحر محیط
شکل جوهر بر سنانت گوهر و بحر عدن
با رخی پرچین زنی چون زین به رخش از بهر کین
تاختن از چین کند رخشت بیکدم تاختن
جامهٔ جاه تو و معمار ایوان تو را
عرش اطلس پروزست و چرخ هشتم پروزن
روی تو مهریست رخشان کش زمین آمد سپهر
رای تو شمعیست تابان کش جهان آمد لگن
همچو معماری مهندس هر سحرگه آفتاب
با شعاع خود ز بام قصرت آویزد رسن
پیش تیغت چون بود یکسان چه آهن چه حریر
لاجرم بر پیکر خصمت چه خفتان چه کفن
بر هلاکت مرگ قادر نیست لیک از فرط جود
خود نثار مرگ سازی نقد جان خویشتن
زانکه چون جان از تو او خواهد ز فرط مکرمت
ننگ داری در جواب او زگفت لا و لن
الله الله مرحبا قاآنیا زین فکر تو
کز سماع آن به رقص آید روان اندر بدن
صاحبا صدرا خداوندا روا داری که چرخ
ماه بخت چون منی با کید دارد مقترن
چشم آن دارم که با فرمانروای اصفهان
بازگویی کای ملک خصلت امیر موتمن
ای خداوندی که دارد از عطای عام تو
منتی بر هرکه درگیتی خدای ذوالمنن
این همان قاآنی دانا که ازگفتار او
سنگ آید در سماع وکوه آید در سخن
این همان قاآنی بخرد که ماند جاودان
مدح او اندر زمان و قدح او اندر زمن
مدح او زنده است تا هر زنده ای گردد هلاک
قدح او تازه است تا هر تازه یی گردد کهن
تو عزیز مصر احسانی و او یوسف صفت
خستهٔ گرگ شجون و بستهٔ سجن شجن
چند چون ایوب باشد همدم رنج و عنا
چند چون یعقوب ماند ساکن بیت الحزن
نی بود ننگ سلیمان گر سخن گوید به مور
یا چه از سیمرغ کاهد گر نشیند با زغن
مدح او چون درپذیرفتی عطایی لازمست
اینچنین بودست تا بودست میران را سنن
رفتگان را نام نیکو زنده دارد ورنه هست
سالیان تا از جهان رفتست سیف ذوالیزن
تا به کی قاآنیا زین عجزکردن شرم دار
عجز در نزد کریمان نیک دورست از فطن
عجز چون تو کهتری در نزد چون او مهتری
راستی گویم دلیل ضنت اش و سوء ظن
هر کرا طول و نوالی ننگش از طول نوال
هرکرا فضل و سخایی شرمش از فضل سخن
ابر نیسان را نگوید هیچکس گوهرفشان
مهر رخشان را نگوید هیچ کس پرتوفکن
تا قیامت باد خصمت یار لیکن با ملال
تا به محشر باد یارت خصم لیکن با محن
هان بیا قاآنیا ترک طمع کن از مهان
تیشهٔ همت بیار و ریشهٔ ذلت بکن
یاد آور داستان گربه ای کز بهر عیش
سوی قصر تیرزن شد از سرای پیرزن
عزت ار خواهی قناعت کن که نقد آبرو
جنس عزت را شود از بی نیازی مرتهن