بدان نامور گفت پاسخ شنو

به گویش که زشت کسان را مجوی

سخن هرچ گفتی نه گفتارتست

مگو آنچ بدخواه تو بشنود

بدان گاه چندان نداری خرد

به گفتار بی بر چو نیرو کنی

کسی کو گنهکار خواند تو را

نباید که یابد بر تو نشست

میندیش زین پس برین سان پیام

به یزدان مرا کار پیراستست

بدین جستن عیبهای دروغ

بیارم کنون پاسخ این همه

پس از مرگ من یادگاری بود

چو پیدا کنم بر تو انبوه رنج

نخستین که گفتی ز هرمز سخن

ز گفتار بدگوی ما را پدر

از اندیشه او چو آگه شدیم

هما راه جستیم و بگریختیم

از اندیشهٔ او گناهم نبود

شنیدم که بر شاه من بد رسید

گنهکار بهرام خود با سپاه

ازو نیز بگریختم روز جنگ

ازان پس دگر باره باز آمدم

نه پرخاش بهرام یکباره بود

به فرمان یزدان نیکی فزای

چو ایران و توران به آرام گشت

چو از جنگ چوبینه پرداختم

چو بند وی و گستهم خالان بدند

فدا کرده جان را همی پیش من

چو خون پدر بود و درد جگر

بریدیم بند وی را دست و پای

چو گستهم شد در جهان ناپدید

به فرمان ما ناگهان کشته شد

دگر آنک گفتی تو از کار خویش

بد آن تا ز فرزند من کار بد

به زندان نبد بر شما تنگ و بند

بدان روزتان خوار نگذاشتم

بر آیین شاهان پیشین بدیم

ز نخچیر و ز گوی و رامشگران

شمارا به چیزی نبودی نیاز

یکی کاخ بد کرده زندانش نام

همان نیز گفتار اخترشناس

که از تو بد آید بدین سان که هست

وزان پس نهادیم مهری بر وی

چو شاهیم شد سال بر سی و شش

تو داری بیاد این سخن بی گمان

مرا نامه آمد ز هندوستان

ز رای برین نزد مانامه بود

یکی تیغ هندی و پیل سپید

ابا تیغ دیبای زربفت پنج

سوی تو یکی نامه بد بر پرند

بخواندم یکی مرد هندی دبیر

چوآن نامه را او به من بر بخواند

بدان نامه در بد که شادان بزی

که چون ماه آذر بد و روز دی

شده پادشاهی پدر سی و هشت

درخشان شود روزگار بهی

مرا آن زمان این سخن بد درست

من آگاه بودم که از بخت تو

نباشد مرا بهره جز درد و رنج

ز بخشایش و دین و پیوند و مهر

به شیرین سپردم چو برخواندم

بر اوست با اختر تو بهم

گر ای دون که خواهی که بینی به خواه

برانم که بینی پشیمان شوی

دگر آنک گفتی ز زندان و بند

چنین بود تا بود کارجهان

اگر تو ندانی به موبد بگوی

که هرکس که او دشمن ایزدست

به زندان ما ویژه دیوان بدند

چو ما را نبد پیشه خون ریختن

بدان را به زندان همی داشتم

بسی گفت هرکس که آن دشمنند

چو اندیشه ایزدی داشتیم

کنون من شنیدم که کردی رها

ازین بد گنهکار ایزد شدی

چو مهتر شدی کار هشیار کن

مبخشای بر هر که رنجست زوی

بر آنکس کزو در جهان جزگزند

دگر آنک از خواسته گفته ای

ز کس مانجستیم جز باژ و ساو

ز یزدان پذیرفتم آن تاج و تخت

جهان آفرین داور داد وراست

نیم دژمنش نیز درخواست او

به جستیم خشنودی دادگر

چو پرسد ز من کردگار جهان

بپرسد که او از توداناترست

همین پرگناهان که پیش تواند

ز من هرچ گویند زین پس همان

همه بندهٔ سیم و زرند و بس

ازیشان تو را دل پر آسایش است

نگنجد تو را این سخن در خرد

ولیکن من از بهر خود کامه را

همان در جهان یادگاری بود

پس از ماهر آنکس که گفتار ما

ز برطاس وز چین سپه راندیم

ببردیم بر دشمنان تاختن

چو دشمن ز گیتی پراگنده شد

همه بوم شد نزد ما کارگر

که ملاح گشت از کشیدن ستوه

چو گنج در مها پراگنده شد

ز یاقوت وز گوهر شاهوار

چو دیهیم ما بیست وشش ساله گشت

درم را یکی میخ نو ساختم

بدان سال تا باژ جستم شمار

پراگنده افگند پند او سی

بهر به دره ای در ده و دو هزار

جز از باژ و دینار هندوستان

جز از باژ وز ساو هر کشوری

جز از رسم و آیین نوروز و مهر

جز از جوشن و خود و گوپال و تیغ

جز از مشک و کافور و خز و سمور

هران کس که ما را بدی زیردست

همی تاختند به درگاه ما

ز هر در فراوان کشیدیم رنج

دگر گنج خضرا و گنج عروس

فراوان ز نامش سخن را ندیم

چنین بیست و شش سال تا سی و هشت

همه مهتران خود تن آسان بدند

همان چون شنیدم ز فرمان تو

نماند کس اندر جهان رامشی

همی کرد خواهی جهان پرگزند

همان پرگزندان که نزد تواند

همی داد خواهند تختت بباد

چو بودی خردمند نزدیک تو

به دادن نبودی کسی رازیان

ایا پور کم روز و اندک خرد

چنان دان که این گنج من پشت تست

هم آرایش پادشاهی بود

شود بی درم شاه بیدادگر

به بخشش نباشد ورا دستگاه

ار ای دون که از تو به دشمن رسد

ز یزدان پرستنده بیزار گشت

چو بی گنج باشی نپاید سپاه

سگ آن به که خواهندهٔ نان بود

دگر آنک گفتی ز کار سپاه

ز بی دانشی این نیاید پسند

چنین است پاسخ که از رنج من

ز بیگانگان شهرها بستدم

بدان تا به آرام برتخت ناز

سواران پراگنده کردم به مرز

چو از هر سوی بازخوانی سپاه

که ایران چوباغیست خرم بهار

پراز نرگس و نار و سیب و بهی

سپر غم یکایک ز بن برکنند

سپاه و سلیحست دیوار اوی

اگر بفگنی خیره دیوار باغ

نگر تا تو دیوار او نفگنی

کزان پس بود غارت و تاختن

زن و کودک و بوم ایرانیان

چو سالی چنین بر تو بر بگذرد

من ای دون شنیدم کجا تو مهی

چنان دان که نوشین روان قباد

که هرکو سلیحش به دشمن دهد

که چون بازخواهد کش آید به کار

دگر آنک دادی ز قیصر پیام

سخنها نه از یادگار تو بود

وفا کردن او و از ما جفا

بدان پاسخش ای بد کم خرد

تو دعوی کنی هم تو باشی گوا

چو قیصر ز گرد بلا رخ بشست

هر آنکس که گیتی ببد نسپرد

بدانم که بهرام بسته میان

به رومی سپاهی نشاید شکست

بدان رزم یزدان مرا یاربود

شنیدند ایرانیان آنچ بود

مرا نیز چیزی که بایست کرد

ز خوبی و از مردمی کرده ام

بگوید تو را زاد فرخ همین

گشسپ آنک بد نیز گنجور ما

که از گنج ما به دره بد صد هزار

نیاطوس را مهره دادم هزار

کجا سنگ هر مهره ای بد هزار

همان در خوشاب بگزیده صد

که هرحقه ای را چو پنجه هزار

صد اسپ گرانمایه پنجه به زین

دگر ویژه با جل دیبه بدند

به نزدیک قیصر فرستادم این

ز دار مسیحا که گفتی سخن

نبد زان مرا هیچ سود و زیان

شگفت آمدم زانک چون قیصری

همه گرد بر گرد او بخردان

که یزدان چرا خواند آن کشته را

گر آن دار بیکار یزدان بدی

برفتی خود از گنج ما ناگهان

دگر آنک گفتی که پوزش بگوی

ورا پاسخ آن بد که ریزنده باد

مرا تاج یزدان به سر برنهاد

بپردان سپردیم چون بازخواست

به یزدان بگویم نه با کودکی

همه کار یزدان پسندیده ام

مرا بود شاهی سی و هشت سال

کسی کاین جهان داد دیگر دهد

برین پادشاهی کنم آفرین

چو یزدان بود یار و فریادرس

بدان کودک زشت و نادان بگوی

که پدرود بادی تو تا جاودان

شما ای گرامی فرستادگان

ز من هر دو پدرود باشید نیز

کنم آفرین بر جهان سر به سر

بمیرد کسی کو ز مادر بزاد

چو هوشنگ و طهمورث و جمشید

که دیو و دد و دام فرمانش برد

فریدون فرخ که او از جهان

ز بد دست ضحاک تازی ببست

چو آرش که بردی به فرسنگ تیر

قباد آنک آمد ز البرز کوه

که از آبگینه همی خانه کرد

همه در خوشاب بد پیکرش

سیاوش همان نامدار هژیر

کجا گنگ دژ کرد جایی به رنج

کجا رستم زال و اسفندیار

چو گودرز و هفتاد پور گزین

چو گشتاسپ شاهی که دین بهی

چو جا ماسپ کاندر شمار سپهر

شدند آن بزرگان و دانندگان

که اندر هنر این ازان به بدی

به پرداختند این جهان فراخ

ز شاهان مرا نیز همتانبود

جهان را سپردم به نیک و به بد

بسی راه دشوار بگذاشتیم

همه بومها پر ز گنج منست

چو زین گونه بر من سرآید جهان

نماند به فرزند من نیز تخت

فرشته بیاید یکی جان ستان

گذشتن چو بر چینود پل بود

به توبه دل راست روشن کنیم

درستست گفتار فرزانگان

که چون بخت بیدار گیرد نشیب

چو روز بهی بر کسی بگذرد

پیام من اینست سوی جهان

شما نیز پدرود باشید و شاد

چو اشتاد و خراد به رزین گو

به پیکان دل هر دو دانا بخست

ز گفتار هر دو پشیمان شدند

ببر بر همه جامشان چاک بود

برفتند گریان ز پیشش به در

به نزدیک شیرویه رفت این دو مرد

یکایک بدادند پیغام شاه