بفرمود تا بازگردد به راه

به کرسی زر پیکرش برنشاند

زبان تیز و رخساره چون بادرنگ

خداوند آرامش و کارزار

خداوند نیک و بد و فر و جاه

ازو بازگسترده هرجای مهر

همیشه بماناد با تاج و تخت

ز خواب جوانی سرت خیره گشت

چو پیروز شد روزگار نبرد

برین بارگه بر مبر آبروی

گر از چرخ گردان نخواهی نهیب

بسی بازگشتم ز پیکار او

مرا از خود اندازه باید گرفت

ز فرمان من روی برگاشتی

نخواهد شدن سیر از خواسته

ترا شد سر از جنگ جستن تهی

به کشور بود شاه را آبروی

بسازد چو باید کم و بیش تو

هم اندر زمان بارکن بر خران

به زودی مر آن را به درگه فرست

ازین در سخن ها مگردان دراز

ز خاک سیه رود جیحون کنی

بیاید به جنگ تو افراسیاب

نخواهی که خواندت پیمان شکن

نه ای مرد پرخاش روز نبرد

به بزم اندر از رزم بگریختی

هیون پر برآورد و ببرید راه

بران گونه گفتار ناخوب دید

ازو کرد یکسر سخنها درست

ز طوس و ز کاووس کاشفته بود

ز رستم غمی گشت و برتافت روی

ز ترکان و از روزگار نبرد

ز خویشان شاهی چنین نامدار

اگرشان فرستم به نزدیک شاه

همانگه کند زنده بر دارشان

بد آید ز کار پدر بر سرم

چنان خیره با شاه توران سپاه

گشایند بر من زبان انجمن

به طوس سپهبد سپارم سپاه

چپ و راست بد بینم و پیش بد

ندانم چه خواهد رسید ایزدی

چو بهرام و چون زنگهٔ شاوران

بپرداخت ایوان و بنشاند پیش

ازان پس که رستم شد از انجمن

فراوان همی بر تنم بد رسد

بسان درختی پر از برگ و بار

تو گفتی که زهر گزاینده گشت

غمی شد دل و بخت خندان من

که با مهر او آتش آورد بار

مگر دور مانم ز چنگ نهنگ

سپهبد چو گرسیوز کینه خواه

پر از کینه با تیغ زن صدهزار

نجستیم در جنگ ایشان زمان

گروگان و آن هدیه ها ساختند

که ما بازگردیم زین رزم گاه

بکوشد به رنج و به آزار من

بترسم که سوگند بگزایدم

چو گنج آمد و کشور آمد به چنگ

چنین دل به کین اندر آویختن

فراوان نکوهش بباید شنید

بمانم به کام دل اهرمن

وگر زاد مرگ آمدی بر سرم

ز گیتی همی زهر باید چشید

به یزدان و سوگندها خورده ام

فراز آید از هر سوی کاستی

که با شاه ترکان فگندیم بن

به هرجای بر من چنان چون سزد

کشیدن سر از آسمان و زمین

کجا بر دهد گردش روزگار

که نامم ز کاووس ماند نهان

که فرمان دادار گیهان بود

نه از بتری باز داند بهی

ورا نیز هم رفته باید شمرد

بیارای تن را به رنج گران

درنگی مباش و منه سر به خواب

ز دینار و ز تاج و تخت نشست

بگویش که ما را چه آمد به روی

که این نامور لشکر و مرز را

بمان تا بیاید سپهدار طوس

همه کارها یکسر آراسته

ز گنج و ز تاج و ز تخت نشست

دلش گشت پیچان به تیمار اوی

بنفرید بر بوم هاماوران

روانشان ز گفتار او شد دژم

ترا بی پدر در جهان جای نیست

دگر باره زو پیلتن را بخواه

مکن خیره اندیشهٔ دل دراز

چو آمد درخت بزرگی به بار

دگرگونه بد راز چرخ بلند

برانم که برتر ز خورشید و ماه

نباشد ز خاشاک تا پیل و شیر

سراسیمه شد خویشتن را نیافت

به کین دو کشور بدن رهنمون

کرا برکشد گردش روزگار

سخنهای گم کرده بازآرد او

سرشک غم اندر کنار آورد

بپیچید سرتان ز گفتار من

بمانم برین دشت پرده سرای

بپژمرد جان دو گردن فراز

چو بر آتش تیز بریان شدند

که اندر نهان چیست با شهریار

ازان چشم گریان شد از کار او

به مهر سپهبد دل آگنده ایم

چنین باد تا مرگ پیمان ما

چنین گفت با زنگه بیدار شاه

که زین کار ما را چه آمد بروی

همه نوش تو درد و زهر منست

وگر دور مانم ز تخت مهی

زمین تخت و گردون کلاه منست

نشایست رفتن بر شهریار

بجایی که کرد ایزد آبشخورم

که نامم ز کاووس ماند نهان

ز پیگار او یک زمان بغنوم

گروگان ببرد از در شهریار

خروش آمد و دیده بانش بدید

کجا نام او بود جنگی طورگ

سپهدار برخاست از پیشگاه

گرامی بر خویش بنشاختش

سراسر سخنها بدو کرد یاد

دلش گشت پر درد و سر پر ز تاب

ورا چون سزا بود بنواختند

سخن رفت با نامور کدخدای

ز خوی بد و رای و پیگار او

ز کار سیاووش دل پر ز غم

همه یاد کرد از کران تا کران

وزین چاره جستن چه پیمان کنیم

انوشه بدی تا بود روزگار

ببایستها بر تواناتری

چنینست اندیشه بر جای من

توانا بود آشکار و نهان

زگنج و ز رنج آنچ آید فراز

کسی نیست مانند او از مهان

به فرهنگ و رای و به شایستگی

ز مادر چنو شاهزاده نزاد

گرانمایه و شاهزاد و مهست

که از خون صد نامور با پدر

همی از تو جوید بدین گونه راه

کزین کشور آن نامور بگذرد

سر او همان از تو گردد گران

ز تخت آمدش روزگار گذر

بدو ماند آیین و تخت مهی

نویسد یکی نامهٔ سودمند

نوازد جوان خردمند را

بدارد سزاوار اندر خورش

بداردش با ناز و با آبروی

کند کشور و بومت آرامگاه

ترا بهتری باشد از روزگار

بزرگان گیتی کنند آفرین

اگر آردش نزد ما دادگر

که گردد زمانه بدین جنگ راست

چنان هم همه بودنیها بدید

همی داشت بر نیک و بد بر گمان

که هست اینک گفتی همه دلپذیر

که باشد بدین رای همداستان

چو دندان کند تیز کیفر بری

به پروردگار اندر آویزد او

یکی شاه کندآوران بنگرد

نگیرد ازو بدخویی کی سزد

چو دیرینه گشت او بباید گذشت

بسی گنج بی رنج و ایوان و کاخ

چنین خود که یابد مگر نیک بخت

یکی رای با دانش افگند بن

زبان برگشاد و سخن برفشاند

به عنبر سر خامه را کرد مست

بزرگی و دانش نمایش گرفت

بدو کی رسد بندگی را گمان

خردمند را داد او پرورد

خداوند گوپال و شمشیر و خود

ز بیداد و کژی دل و دست پاک

ز بیدار دل زنگهٔ شاوران

چنین تیز شد با تو اندر نهان

چه جوید خردمند بیدار بخت

اگر شهریاری و گر خواستست

مرا خود به مهر تو باشد نیاز

پدر پیش فرزند بسته کمر

بران گونه یک روز نگشاد چهر

سپارم به تو تاج و تخت نشست

به گیتی تو مانی زمن یادگار

نکوهش کنندم کهان و مهان

مگر ایزدی باشد آیین و فر

گذر کرد باید به دریای چین

هم ایدر بباش و به خوبی بناز

به رفتن بهانه نبایدت جست

سپارم ترا تاج و زرین کمر

ببندم به دلسوزگی با تو راه

کهن شد سرش گردد از جنگ سیر

رسد آتش از باد پیری به رنج

ز کشور به کشور رساند کلاه

بکوشم به خوبی به جان و به تن

به اندیشه دل را نیازم به بد

بفرمود تا زنگهٔ نیک خواه

یکی خلعت آراست با سیم و زر

بیامد دمان زنگهٔ شاوران

بگفت آنچ پرسید و بشنید و دید

به دیگر پر از درد و فریاد شد

ز آتش کجا بردمد باد سرد

همه یاد کرد آنچ بد در به در

بهر نیک و بد نیز بشتافتم

دل من برافروخت اندر نهان

ز خون دلم رخ ببایست شست

مرا زار بگریست آهو به دشت

خرامان به چنگ نهنگ آمدم

دل شاه چون تیغ پولاد گشت

گشادن همان و همان بود بند

بر سیر دیده نباشند دیر

شدم من ز غم در دم اژدها

چه دارد به راز اندر از کین و مهر

که اندر جهان تازه کن کام را

همان گنج آگنده و تخت و جای

چو ایدر بیاید سپهدار طوس

تو بیدار دل باش و به روزگار

لب رادمردان پر از باد سرد

همه گرد و شایستهٔ کارزار

پرستار و زرین کمر صد غلام

سلیح و ستام و کمر بشمرند

ز دینار وز گوهر شاهوار

سخنهای بایسته چندی براند

گذشتست پیران بدین روی آب

که ایمن به دویست از انجمن

شما را هم ایدر بباید بدن

مپیچد دل را ز گفتار اوی

بران خوب سالار باآفرین