که روی زمین زو شد آراسته

ز گردان فرستاده ای برگزید

که گرسیوز آمد بدان فرهی

بیامد سوی بلخ دل پر شتاب

بگفتند گرسیوز آمد به راه

وزین داستان چند گونه براند

بفرمود تا برگشادند راه

بخندید و بسیار پوزش بخواست

رخش پر ز شرم و دلش پر ز باک

از افراسیابش بپرسید سخت

بدید آن سر وافسر شاه نو

چو از تو خبر یافت اندر شتاب

فرستاد با من کنون در به راه

به چشم سیاووش بگذاشتند

درم بود و اسپ و غلام و کلاه

ز دینار و ز تاج و تخت بلند

پرستنده با یاره و طوق زر

نگه کرد و بشنید پیغام اوی

همی باش تا پاسخ آریم یاد

همان نیز پرسیدن از هر کسی

زمین را ببوسید و کرد آفرین

به دیبا و خوالیگران خواستند

سگالش گرفتند بر بیش و کم

کزان گونه گرسیوز آمد دمان

چنان چون ببایست برساختند

که این راز بیرون کنید از نهفت

نگه کن که تریاک این زهر چیست

ببین تا کدامند صد نامجوی

کند روشن این رای تاریک ما

همی طبل سازد به زیر گلیم

فرستاده باید یکی نیک خواه

مگر مغز گرداند از کین تهی

جزین روی پیمان نیاید بجای

چنان چون بود با کلاه و کمر

ببوسید و بر شاه کرد آفرین

پراندیشه بودم ز گفتار تو

که از کینه دل را بخواهیم شست

که از کین اگر شد سرت پر شتاب

ز کردار بد بازگشتش سزد

یکی گنج گردد پر از خواسته

دلت را ز رنج و زیان بهر نیست

که آزار و کینه نخواهیم جست

کجا نامشان بر تو خواند همی

که باشد به گفتار تو بر گوا

که آن شهرها را تو داری به دست

زمانی ز جنگ و ز کین بغنوی

به کینه نبندم کمر بر میان

مگر بشتی باز خواند سپاه

فرستاده ای چون هژبر دمان

برو تازیان نزد افراسیاب

همی هرچ جستم همه یافتم

چو خواهی که برگردد از کارزار

ز شاه و ز گرسیوز نیک نام

فراوان بپیچید و گم کرد راه

گر ایدونک کم گردد از انجمن

نماند بر من کسی نیک خواه

دروغ آیدش سر به سر گفت و گوی

اگر بی گروگان ندارد روا

ز خویشان نزدیک صد بر شمرد

بسی خلعت و نیکوی دادشان

زدند و فروهشت پرده سرای

سپیجاب و آن کشور و تخت عاج

بهانه نجست و فریب و درنگ

روانش ز اندیشه کوتاه شد

شنیده سخنها همه یاد کرد

چو گرسیوز ار بازگردد رواست

سلیح و کلاه و کمر خواستند

یکی تیغ هندی به زرین نیام

تو گفتی مگر بر زمین ماه دید

تو گفتی مگر بر نوردد زمین

بیاویخته بر سر عاج تاج

کسی کاو سخن را دهد رنگ و بوی

که با او بسازد دم شهریار

کزین در که یارد گشادن سخن

ز تندی نکاهد نخواهد فزود

کنم آشکارا برو بر نهان

ز رفتن نبینم همی جز بهی

حدیث فرستادگان باد شد

سخن راند هرگونه از بیش و کم

نوشتن یکی نامه ای بر حریر

کزو دید نیروی و فر و هنر

خرد پروراند همی با روان

کسی کاو بگردد ز پیمان او

بدو باشد افزونی و راستی

جهاندار وز نامداران گزین

ستودن خرد گشته بالای او

همه شادمان بودم از روزگار

سیه شد به چشم اندرش آفتاب

جهان تیره شد بخت او خوار گشت

بسی خوبرویان آراسته

سپارد بدو تاج و تخت مهان

بداند همی پایه و ارز خویش

بشوید دل از کینه و جنگ پاک

بدین خواهش آمد گو پیلتن

که بر مهر او چهر او بر گواست

سوی شاه کاووس بنهاد روی

بیامد بر شاه توران سپاه

که او را ز شاهان کسی نیست جفت

ز هوش و دل و شرم و گفتار او

تو گویی خرد دارد اندر کنار

که چاره به از جنگ ای نیک خواه

ز بالا بدیدم نشان نشیب

بدان تا نبینم نشیب و فراز

کنون شد بران سان که من خواستم

بیامد بر شاه ایران چو گرد

برآمده سپهبد ز جای نشست

ز فرزند و از گردش روزگار

وزان تا چرا بازگشت او ز راه

ستودش فراوان و نامه بداد

رخ شهریار جهان شد قیر

جوانست و بد نارسیده بروی

به جنگ از تو جویند شیران هنر

که گم شد ز ما خورد و آرام و خواب

مرا بود با او سری پر ز جنگ

بمان تا بسیچد جهاندار نو

مکافات بدها بدی خواست بود

بدان گونه بر شد دل آراسته

بدان تا بپیچیدتان دل ز راه

که نام پدرشان ندارید یاد

همان پیش چشمش همان خاک کو

نه من سیرم از جنگ و از کارزار

یکی مرد پردانش و پرفسون

ببند گران پای ترکان ببند

نگر تا نیازی به یک چیز دست

که من سر بخواهم ز تن شان گسست

برو تا به درگاه او بی درنگ

چو گرگ اندر آید به پیش بره

سپاهت کند غارت و سوختن

چو گردد برو ناخوش آرام و خواب

دلت را بدین کار غمگین مدار

پس آنگه جهان زیر فرمان تست

مران تیز لشکر بران روی آب

که او خود شتاب آورد بی درنگ

در آشتی او گشاد از نخست

نه نیکو بود پیش رفتن برزم

نباشد پسندیدهٔ نیک خواه

برفتی بسان دلاور پلنگ

تن آسانی و گنج ایران زمین

دل روشنت به آب تیره مشوی

به پیمان شکستن بخواهد نهفت

بجایست شمشیر و چنگال شیر

مکن آنچ نه اندر خورد با کلاه

سیاوش ز پیمان نگردد ز بن

بر آشوبد این نامور پیشگاه

برآشفت زان کار و بگشاد چشم

که ایدون نماند سخن در نهان

چنین بیخ کین از دلش کنده ای

نه افروزش تاج و تخت و نگین

ببندد برین کار بر پیل کوس

یکی نامهٔ با سخنهای تلخ

بپیچد نیاید به فرمان من

خود و ویژگان باز گردد به راه

گر او را چنین داوری در سرست

که گردون سر من بیارد نهفت

چنان دان که رستم ز گیتی کم است

پر از خشم چشم و پر آژنگ روی

بفرمود لشکر کشیدن به راه

بفرمود تا لشکر و بوق و کوس

وزان رزمگه راه کوته کنند