دبیر پژوهنده را پیش خواند

نخست آفریننده را یاد کرد

ازان پس خرد را ستایش گرفت

که ای شاه پیروز و به روزگار

مرا خواستی شاد گشتم بدان

و دیگر فرنگیس را خواستی

فرنگیس نالنده بود این زمان

بخفت و مرا پیش بالین ببست

مرا دل پر از رای و دیدار تست

ز نالندگی چون سبکتر شود

بهانه مرا نیز آزار اوست

چو نامه به مهر اندر آمد به داد

دلاور سه اسپ تگاور بخواست

چهارم بیامد به درگاه شاه

فراوان بپرسیدش افراسیاب

چرا باشتاب آمدی گفت شاه

بدو گفت چون تیره شد روی کار

سیاوش نکرد ایچ بر کس نگاه

سخن نیز نشنید و نامه نخواند

ز ایران بدو نامه پیوسته شد

سپاهی ز روم و سپاهی ز چین

تو در کار او گر درنگ آوری

و گر دیر گیری تو جنگ آورد

و گر سوی ایران براند سپاه

ترا کردم آگه ز دیدار خویش

چو بشنید افراسیاب این سخن

به گرسیوز از خشم پاسخ نداد

بفرمود تا برکشیدند نای

به سوی سیاووش بنهاد روی

بدانگه که گرسیوز بدفریب

سیاوش به پرده درآمد به درد

فرنگیس گفت ای گو شیرچنگ

چنین داد پاسخ که ای خوبروی

بدین سان که گفتار گرسیوزست

فرنگیس بگرفت گیسو به دست

پر از خون شد آن بسد مشک بوی

همی اشک بارید بر کوه سیم

همی کند موی و همی ریخت آب

بدو گفت کای شاه گردن فراز

پدر خود دلی دارد از تو به درد

سوی روم ره با درنگ آیدت

ز گیتی کراگیری اکنون پناه

ستم باد بر جان او ماه و سال

همی گفت گرسیوز اکنون ز راه

چهارم شب اندر بر ماهروی

بلرزید وز خواب خیره بجست

همی داشت اندر برش خوب چهر

خروشید و شمعی برافروختند

بپرسید زو دخت افراسیاب

سیاوش بدو گفت کز خواب من

چنین دیدم ای سرو سیمین به خواب

یکی کوه آتش به دیگر کران

ز یک سو شدی آتش تیزگرد

ز یک دست آتش ز یک دست آب

بدیدی مرا روی کرده دژم

چو گرسیوز آن آتش افروختی

فرنگیس گفت این به جز نیکوی

به گرسیوز آید همی بخت شوم

سیاوش سپه را سراسر بخواند

بسیچید و بنشست خنجر به چنگ

دو بهره چو از تیره شب در گذشت

که افراسیاب و فراوان سپاه

ز نزدیک گرسیوز آمد نوند

نیامد ز گفتار من هیچ سود

نگر تا چه باید کنون ساختن

سیاوش ندانست زان کار او

فرنگیس گفت ای خردمند شاه

یکی بارهٔ گام زن برنشین

ترا زنده خواهم که مانی بجای

سیاوش بدو گفت کان خواب من

مرا زندگانی سرآید همی

چنین است کار سپهر بلند

گر ایوان من سر به کیوان کشید

اگر سال گردد هزار و دویست

ز شب روشنایی نجوید کسی

ترا پنج ماهست ز آبستنی

درخت تو گر نر به بار آورد

سرافراز کیخسروش نام کن

چنین گردد این گنبد تیزرو

ازین پس به فرمان افراسیاب

ببرند بر بیگنه بر سرم

نه تابوت یابم نه گور و کفن

نهالی مرا خاک توران بود

برین گونه خواهد گذشتن سپهر

ز خورشید تابنده تا تیره خاک

به خواری ترا روزبانان شاه

بیاید سپهدار پیران به در

به جان بی گنه خواهدت زینهار

وز ایران بیاید یکی چاره گر

از ایدر ترا با پسر ناگهان

نشانند بر تخت شاهی ورا

ز گیتی برآرد سراسر خروش

ز ایران یکی لشکر آرد به کین

پی رخش فرخ زمین بسپرد

به کین من امروز تا رستخیز

برین گفتها بر تو دل سخت کن

سیاوش چو با جفت غمها بگفت

رخش پر ز خون دل و دیده گشت

بیاورد شبرنگ بهزاد را

خروشان سرش را به بر در گرفت

به گوش اندرش گفت رازی دراز

چو کیخسرو آید به کین خواستن

ورا بارگی باش و گیتی بکوب

از آخر ببر دل به یکبارگی

دگر مرکبان را همه کرد پی

خود و سرکشان سوی ایران کشید

چو یک نیم فرسنگ ببرید راه

سپه دید با خود و تیغ و زره

به دل گفت گرسیوز این راست گفت

سیاوش بترسید از بیم جان

همی بنگرید این بدان آن بدین

ز بیم سیاوش سواران جنگ

چه گفت آن خردمند بسیار هوش

چنین گفت زان پس به افراسیاب

چرا جنگ جوی آمدی با سپاه

سپاه دو کشور پر از کین کنی

چنین گفت گرسیوز کم خرد

گر ایدر چنین بی گناه آمدی

پذیره شدن زین نشان راه نیست

سیاوش بدانست کان کار اوست

چو گفتار گرسیوز افراسیاب

به ترکان بفرمود کاندر دهید

از ایران سپه بود مردی هزار

رده بر کشیدند ایرانیان

همه با سیاوش گرفتند جنگ

کنون خیره گفتند ما را کشند

بمان تا ز ایرانیان دست برد

سیاوش چنین گفت کین رای نیست

مرا چرخ گردان اگر بی گناه

به مردی کنون زور و آهنگ نیست

سرآمد بریشان بر آن روزگار

ز تیر و ز ژوپین ببد خسته شاه

همی گشت بر خاک و نیزه به دست

نهادند بر گردنش پالهنگ

دوان خون بران چهرهٔ ارغوان

برفتند سوی سیاووش گرد

چنین گفت سالار توران سپاه

کنیدش به خنجر سر از تن جدا

بریزید خونش بران گرم خاک

چنین گفت با شاه یکسر سپاه

چرا کشت خواهی کسی را که تاج

سری را کجا تاج باشد کلاه

به هنگام شادی درختی مکار

همی بود گرسیوز بدنشان

که خون سیاوش بریزد به درد

ز پیران یکی بود کهتر به سال

کجا پیلسم بود نام جوان

چنین گفت مر شاه را پیلسم

ز دانا شنیدم یکی داستان

که آهسته دل کم پشیمان شود

شتاب و بدی کار آهرمنست

سری را که باشی بدو پادشا

ببندش همی دار تا روزگار

چو باد خرد بر دلت بروزد

بفرمای بند و تو تندی مکن

چه بری سری را همی بی گناه

پدر شاه و رستمش پروردگار

چو گودرز و چون گیو و برزین و طوس

دمنده سپهبد گو پیلتن

فریبرز کاووس درنده شیر

برین کینه بندند یکسر کمر

نه من پای دارم نه پیوند من

همانا که پیران بیاید پگاه

مگر خود نیازت نیاید بدین

بدو گفت گرسیوز ای هوشمند

از ایرانیان دشت پر کرگس است

همین بد که کردی ترا خود نه بس

سیاووش چو بخروشد از روم و چین

بریدی دم مار و خستی سرش

گر ایدونک او را به جان زینهار

به بیغوله ای خیزم از بیم جان

برفتند پیچان دمور و گروی

که چندین به خون سیاوش مپیچ

به گفتار گرسیوز رهنمای

زدی دام و دشمن گرفتی بدوی

سزا نیست این را گرفتن به دست

سپاهی بدین گونه کردی تباه

اگر خود نیازردتی از نخست

کنون آن به آید که اندر جهان

بدیشان چنین پاسخ آورد شاه

و لیکن ز گفت ستاره شمر

گر ایدونک خونش بریزم به کین

رها کردنش بتر از کشتنست

به توران گزند مرا آمدست

خردمند گر مردم بدگمان

فرنگیس بشنید رخ را بخست

پیاده بیامد به نزدیک شاه

به پیش پدر شد پر از درد و باک

بدو گفت کای پرهنر شهریار

دلت را چرا بستی اندر فریب

سر تاجداران مبر بی گناه

سیاوش که بگذاشت ایران زمین

بیازرد از بهر تو شاه را

بیامد ترا کرد پشت و پناه

نبرد سر تاجداران کسی

مکن بی گنه بر تن من ستم

یکی را به چاه افگند بی گناه

سرانجام هر دو به خاک اندرند

شنیدی که از آفریدون گرد

همان از منوچهر شاه بزرگ

کنون زنده بر گاه کاووس شاه

جهان از تهمتن بلرزد همی

چو بهرام و چون زنگهٔ شاوران

همان گیو کز بیم او روز جنگ

درختی نشانی همی بر زمین

به کین سیاوش سیه پوشد آب

ستمگاره ای بر تن خویشتن

نه اندر شکاری که گور افگنی

همی شهریاری ربایی ز گاه

مده شهر توران به خیره به باد

بگفت این و روی سیاوش بدید

دل شاه توران برو بر بسوخت

بدو گفت برگرد و ایدر مپای

به کاخ بلندش یکی خانه بود

مر او را دران خانه انداختند

بفرمود پس تا سیاووش را

که این را بجایی بریدش که کس

سرش را ببرید یکسر ز تن

بباید که خون سیاوش زمین

همی تاختندش پیاده کشان

سیاوش بنالید با کردگار

یکی شاخ پیدا کن از تخم من

که خواهد ازین دشمنان کین خویش

همی شد پس پشت او پیلسم

سیاوش بدو گفت پدرود باش

درودی ز من سوی پیران رسان

به پیران نه زین گونه بودم امید

مرا گفته بود او که با صد هزار

چو برگرددت روز یار توام

کنون پیش گرسیوز اندر دوان

نبینم همی یار با خود کسی

چو از شهر و ز لشکر اندر گذشت

ز گرسیوز آن خنجر آبگون

بیفگند پیل ژیان را به خاک

یکی تشت بنهاد زرین برش

بجایی که فرموده بد تشت خون

یکی باد با تیره گردی سیاه

همی یکدگر را ندیدند روی