نگه کرد گرسیوز نامدار

خنیده سپاه اندرآورد گرد

سیاوش چو بشنید بسپرد راه

گرفتند مر یکدگر را کنار

به ایوان کشیدند زان جایگاه

دگر روز گرسیوز آمد پگاه

سیاوش بدان خلعت شهریار

نشست از بر بارهٔ گام زن

همه شهر و برزن یکایک بدوی

هم آنگه به نزد سیاوش چو باد

که از دختر پهلوان سپاه

ورا نام کردند فرخ فرود

به زودی مرا با سواری دگر

همان مادر کودک ارجمند

بفرمود یکسر به فرمانبران

نهادند بر پشت این نامه بر

بگویش که هر چند من سالخورد

سیاوش بدو گفت گاه مهی

فرستاده را داد چندان درم

به کاخ فرنگیس رفتند شاد

پرستار چندی به زرین کلاه

فرود آمد از تخت و بردش نثار

دل و مغز گرسیوز آمد به جوش

به دل گفت سالی چنین بگذرد

همش پادشاهیست و هم تاج و گاه

نهان دل خویش پیدا نکرد

بدو گفت برخوردی از رنج خویش

نهادند در کاخ زرین دو تخت

نوازندهٔ رود با میگسار

ز نالیدن چنگ و رود و سرود

چو خورشید تابنده بگشاد راز

سیاوش ز ایوان به میدان گذشت

چو گرسیوز آمد بینداخت گوی

چو او گوی در زخم چوگان گرفت

ز چوگان او گوی شد ناپدید

بفرمود تا تخت زرین نهند

دو مهتر نشستند بر تخت زر

بدو گفت گرسیوز ای شهریار

هنر بر گهر نیز کرده گذر

به نوک سنان و به تیر و کمان

به بر زد سیاوش بدان کار دست

زره را به هم بر ببستند پنج

نهادند بر خط آوردگاه

سیاوش یکی نیزهٔ شاهوار

که در جنگ مازندران داشتی

به آوردگه رفت نیزه بدست

بزد نیزه و برگرفت آن زره

از آورد نیزه برآورد راست

سواران گرسیوز دام ساز

فراوان بگشتند گرد زره

سیاوش سپر خواست گیلی چهار

کمان خواست با تیرهای خدنگ

یکی در کمان راند و بفشارد ران

بران چار چوبین و ز آهن سپر

بزد هم بر آن گونه دو چوبه تیر

ازان ده یکی بی گذاره نماند

بدو گفت گرسیوز ای شهریار

بیا تا من و تو به آوردگاه

بگیریم هردو دوال کمر

ز ترکان مرا نیست همتاکسی

بمیدان کسی نیست همتای تو

گر ایدونک بردارم از پشت زین

چنان دان که از تو دلاورترم

و گر تو مرا برنهی بر زمین

سیاوش بدو گفت کین خود مگوی

همان اسپ تو شاه اسپ منست

جز از خود ز ترکان یکی برگزین

بدو گفت گرسیوز ای نامجوی

سیاوش بدو گفت کین رای نیست

نبرد دو تن جنگ و میدان بود

ز گیتی برادر توی شاه را

کنم هرچ گویی به فرمان تو

ز یاران یکی شیر جنگی بخوان

گر ایدونک رایت نبرد منست

بخندید گرسیوز نامجوی

به یاران چنین گفت کای سرکشان

یکی با سیاوش نبرد آورد

نیوشنده بودند لب با گره

منم گفت شایستهٔ کارکرد

سیاوش ز گفت گروی زره

بدو گفت گرسیوز ای نامدار

سیاوش بدو گفت کز تو گذشت

ازیشان دو یل باید آراسته

یکی نامور بود نامش دمور

بیامد بران کار بسته میان

سیاوش بورد بنهاد روی

ببند میان گروی زره

ز زین برگرفتش به میدان فگند

وزان پس بپیچید سوی دمور

چنان خوارش از پشت زین برگرفت

چنان پیش گرسیوز آورد خوش

فرود آمد از باره بگشاد دست

برآشفت گرسیوز از کار اوی

وزان تخت زرین به ایوان شدند

نشستند یک هفته با نای و رود

به هشتم به رفتن گرفتند ساز

یکی نامه بنوشت نزدیک شاه

ازان پس مراو را بسی هدیه داد

به رهشان سخن رفت یک با دگر

چنین گفت گرسیوز کینه جوی

یکی مرد را شاه ز ایران بخواند

دو شیر ژیان چون دمور و گروی

چنین زار و بیکار گشتند و خوار

سرانجام ازین بگذراند سخن

چنین تا به درگاه افراسیاب

چو نزدیک سالار توران سپاه

فراوان سخن گفت و نامه بداد

نگه کرد گرسیوز کینه دار

همی رفت یکدل پر از کین و درد

همه شب بپیچید تا روز پاک

سر مرد کین اندرآمد ز خواب

ز بیگانه پردخته کردند جای

بدو گفت گرسیوز ای شهریار

فرستاده آمد ز کاووس شاه

ز روم و ز چین نیزش آمد پیام

برو انجمن شد فراوان سپاه

اگر تور را دل نگشتی دژم

دو کشور یکی آتش و دیگر آب

تو خواهی کشان خیره جفت آوری

اگر کردمی بر تو این بد نهان

دل شاه زان کار شد دردمند

بدو گفت بر من ترا مهر خون

سه روز اندرین کار رای آوریم

چو این رای گردد خرد را درست

چهارم چو گرسیوز آمد بدر

سپهدار ترکان ورا پیش خواند

بدو گفت کای یادگار پشنگ

همه رازها بر تو باید گشاد

ازان خواب بد چون دلم شد غمی

نبستم به جنگ سیاوش میان

چو او تخت پرمایه پدرود کرد

ز فرمان من یک زمان سر نتافت

سپردم بدو کشور و گنج خویش

به خون نیز پیوستگی ساختم

بپیچیدم از جنگ و فرزند روی

پس از نیکویها و هرگونه رنج

گر ایدونک من بدسگالم بدوی

بدو بر بهانه ندارم ببد

زبان برگشایند بر من مهان

نباشد پسند جهان آفرین

ز دد تیزدندان تر از شیر نیست

اگر بچه ای از پدر دردمند

سزد گر بد آید بدو از پناه؟

ندانم جز آنکش بخوانم به در

اگر گاه جوید گر انگشتری

بدو گفت گرسیوز ای شهریار

از ایدر گر او سوی ایران شود

هر آنگه که بیگانه شد خویش تو

چو جویی دگر زو تو بیگانگی

یکی دشمنی باشد اندوخته

بدین داستان زد یکی رهنمون

ندانی تو بستن برو رهگذار

سیاووش داند همه کار تو

نبینی تو زو جز همه درد و رنج

ندانی که پروردگار پلنگ

چو افراسیاب این سخن باز جست

پشیمان شد از رای و کردار خویش

چنین داد پاسخ که من زین سخن

بباشیم تا رای گردان سپهر

به هر کار بهتر درنگ از شتاب

ببینم که رای جهاندار چیست

وگر سوی درگاه خوانمش باز

نگهبان او من بسم بی گمان

چو زو کژیی آشکارا شود

ازان پس نکوهش نباید به کس

چنین گفت گرسیوز کینه جوی

سیاوش بران آلت و فر و برز

بیاید به درگاه تو با سپاه

سیاوش نه آنست کش دیده شاه

فرنگیس را هم ندانی تو باز

سپاهت بدو بازگردد همه

سپاهی که شاهی ببیند چنوی

تو خوانی که ایدر مرا بنده باش

ندیدست کس جفت با پیل شیر

اگر بچهٔ شیر ناخورده شیر

به گوهر شود باز چون شد سترگ

پس افراسیاب اندر آن بسته شد

همی از شتابش به آمد درنگ

ستوده نباشد سر بادسار

که گر باد خیره بجستی ز جای

سبکسار مردم نه والا بود

برفتند پیچان و لب پر سخن

بر شاه رفتی زمان تا زمان

ز هرگونه رنگ اندرآمیختی

چنین تا برآمد برین روزگار

سپهبد چنین دید یک روز رای

به گرسیوز این داستان برگشاد

ترا گفت ز ایدر بباید شدن

بپرسی و گویی کزان جشن گاه

به مهرت همی دل بجنبد ز جای

نیازست ما را به دیدار تو

برین کوه ما نیز نخچیر هست

گذاریم یک چند و باشیم شاد

به رامش بباش و به شادی خرام

برآراست گرسیوز دام ساز

چو نزدیک شهر سیاوش رسید

بدو گفت رو با سیاوش بگوی

به جان و سر شاه توران سپاه

که از بهر من برنخیزی ز گاه

که تو زان فزونی به فرهنگ و بخت

که هر باد را بست باید میان

فرستاده نزد سیاوش رسید

چو پیغام گرسیوز او را بگفت

پراندیشه بنشست بیدار دیر

ندانم که گرسیوز نیکخواه

چو گرسیوز آمد بران شهر نو

بپرسیدش از راه وز کار شاه

پیام سپهدار توران بداد

چنین داد پاسخ که با یاد اوی

من اینک به رفتن کمر بسته ام

سه روز اندرین گلشن زرنگار

که گیتی سپنج است پر درد و رنج

چو بشنید گفت خردمند شاه

به دل گفت ار ایدونک با من به راه

بدین شیرمردی و چندین خرد

سخن گفتن من شود بی فروغ

یکی چاره باید کنون ساختن

زمانی همی بود و خامش بماند

فرو ریخت از دیدگان آب زرد

سیاوش ورا دید پرآب چهر

بدو گفت نرم ای برادر چه بود

گر از شاه ترکان شدستی دژم

من اینک همی با تو آیم به راه

بدان تا ز بهر چه آزاردت

و گر دشمنی آمدستت پدید

من اینک به هر کار یار توام

ور ایدونک نزدیک افراسیاب

به گفتار مرد دروغ آزمای

بدو گفت گرسیوز نامدار

نه از دشمنی آمدستم به رنج

ز گوهر مرا با دل اندیشه خاست

نخستین ز تور ایدر آمد بدی

شنیدی که با ایرج کم سخن

وزان جایگه تا به افراسیاب

به یک جای هرگز نیامیختند

سپهدار ترکان ازان بترست

ندانی تو خوی بدش بی گمان

نخستین ز اغریرث اندازه گیر

برادر بد از کالبد هم ز پشت

ازان پس بسی نامور بی گناه

مرا زین سخن ویژه اندوه تست

تو تا آمدستی بدین بوم و بر

همه مردمی جستی و راستی

کنون خیره آهرمن دل گسل

دلی دارد از تو پر از درد و کین

تو دانی که من دوستدار توام

نباید که فردا گمانی بری

سیاووش بدو گفت مندیش زین

سپهبد جزین کرد ما را امید

گر آزار بودیش در دل ز من

ندادی به من کشور و تاج و گاه

کنون با تو آیم به درگاه او

هرانجا که روشن بود راستی

نمایم دلم را بر افراسیاب

تو دل را به جز شادمانه مدار

کسی کاو دم اژدها بسپرد

بدو گفت گرسیوز ای مهربان

و دیگر بجایی که گردان سپهر

خردمند دانا نداند فسون

بدین دانش و این دل هوشمند

ندانی همی چاره از مهر باز

همی مر ترا بند و تنبل فروخت

نخست آنک داماد کردت به دام

و دیگر کت از خویشتن دور کرد

بدان تا تو گستاخ باشی بدوی

ترا هم ز اغریرث ارجمند

میانش به خنجر بدو نیم کرد

نهانش ببین آشکارا کنون

مرا هرچ اندر دل اندیشه بود

همان آزمایش بد از روزگار

همه پیش تو یک به یک راندم

به ایران پدر را بینداختی

چنین دل بدادی به گفتار او

درختی بد این برنشانده به دست

همی گفت و مژگان پر از آب زرد

سیاوش نگه کرد خیره بدوی

چو یاد آمدش روزگار گزند

نماند برو بر بسی روزگار

دلش گشت پردرد و رخساره زرد

بدو گفت هرچونک می بنگرم

ز گفتار و کردار بر پیش و پس

چو گستاخ شد دست با گنج او

اگرچه بد آید همی بر سرم

بیابم برش هم کنون بی سپاه

بدو گفت گرسیوز ای نامجوی

به پا اندر آتش نشاید شدن

همی خیره بر بد شتاب آوری

ترا من همانا بسم پایمرد

یکی پاسخ نامه باید نوشت

ز کین گر ببینم سر او تهی

سواری فرستم به نزدیک تو

امیدستم از کردگار جهان

که او بازگردد سوی راستی

وگر بینم اندر سرش هیچ تاب

تو زان سان که باید به زودی بساز

برون ران از ایدر به هر کشوری

صد و بیست فرسنگ ز ایدر به چین

ازین سو همه دوستدار تواند

وزان سو پدر آرزومند تست

بهر کس یکی نامه ای کن دراز

سیاوش به گفتار او بگروید

بدو گفت ازان در که رانی سخن

تو خواهشگری کن مرا زو بخواه