مکن حدیث سکندر که اندرین کشور

جوان چو آید باطل شود فسانهٔ پیر

خبرگزافه بود گوش برگزافه منه

خبر دهند که اسفندیار بر درگنگ

چگونه برد خشایارشا سپه به اروپ

خبر دهند که از خرد کشور یونان

هم او در اول یک کارزارکرد و سپس

به مغزش اندر بد پویه ی جهان گیری

به خیر خویش همی کرد کارهای بزرگ

خبرنگاران نیز از فتوح ناپلئون

که خود به نمسه و ایتالیا چگونه گذشت

چگونه راند سپه در بسیط خطه ی روس

ولیک جهد بناپارت و آن کشاکش نیز

چنانکه مجلس جمهور را ز بن برکند

چو بود کوشش او خاصه ی بزرگی او

بنه ز دست حدیث سپاهدار اروپ

ببین که این هنری مرد در زمانه چه کرد

چومرد رای فزونی به نفع خوبش کند

شگفتی و عجب آنجا است کافریده ی خاک

به قصد خدمت ملت ، به قصد یاری نوع

بسان میر مظفر سپهبد اعظم

اگر به منظرگوئی ستوده منظر او

اگر به همت گوئی دلیل همت اوست

اگر به دولت گوئی به نام دولت او

به هرکه بنگری اندر شمال ایران شهر

ز جان و دل همه این میر را پدر خوانند

وگر ز اصل و گهر مرد را شرف خیزد

ستوده جد گرامیش احمدبن شمیط

بدانگهی که درآمد ز ترکتاز یموت

هزار خانه ی مظلوم را به غارت برد

بتاخت این هنری مرد جانب گرگان

ز باد تیغش چون آب ، سرد ماند به جای

اسیر، هرچه بد اندرکمندشان بگرفت

گرفت عهد ز میران کوکلان و یموت

سپس ببرد به پاداش خدمتی چونین

پس ازگزارش آن خدمت بزرگ، امیر

چو دید حال وطن را ز جور خصم دژم

وطن نه ، غاری اندوخته به ذلت و جهل

همه امیران بدکیش و ریمن و نستوه

گشوده شاه ز یکسو به قصد ملت چنگ

به شهر تبریز اندر بساط دارا گیر

ستاده تنها ستارخان و باقرخان

بگفت هان نتوان بیش از این نشست به جای

سپس به رشت روان گشت با سپاهی کشن

مبارزان دلیر و مجاهدان غیور

امیر درخور هریک سلاح جنگ بداد

مخالفان بزرگ اندر آن دیار شدند

چو کار ساخته شد تیغ میر آخته شد

نخست جانب قزوین شتافت مرکب میر

طلایه دار سپه پیش رفت و کار بساخت

سپاه میر درآمد به شهر، لیک چنان

همه به نظم درست و همه به خاطرپاک

نه دست برده به تاراج خانهٔ مسکین

رسید میر و بیاراست مجلس ملی

ز خائنان وطن چندتن به امر امیر

سپس به مرکز بیداد خواست کردن روی

چو شاه یافت کش انجام کار باز رسید

مثال داد به مشروطه و آشکارا کرد

چو دید ملت باز ایستاد و پای کشید

دگر ره از همه سو خواست جنبش ملی

هم از کرانهٔ قزوین بساحت ری تافت

وز آن حدود به میران بختیاری داد

امیر دانا « سردار اسعد» اندر وقت

سپاه خصم هم آمد به کوهسارکرج

شگرف کوهی و در وی هزارگونه بلا

در آن سپاهی با توپ های گردون کوب

ز بیم توپ و درازای کوه و تنگی راه

ولیک لشکریان سپهبد پیروز

به پیشتازی بیرون شدند مردی چند

به پشتبانی اقبال و پیشتازی بخت

ازآن گروه قلیل آن سپه هزیمت یافت

وز آن گذر به « شه آباد» حمله آوردند

از آن حدود هم آواره شد سپاه عدو

سپاه میر درآمد زکوهسار برون

سپاه دیلم پیش آمد از ره ایمن

مجاهدانی رزم آزمای و مردافکن

همه به راه وطن داده جان خوبش ز دست

همه دویده پی جستن حقوق بزرگ

همه به طوع دویده به جانب پیکار

فتاد بر در ری کارزارهای بزرگ

عدو ز دشت پراکنده گشت و شد سوی شهر

همه به سنگر پنهان چو ابر در پس کوه

نشانده بر سر هرکوی ، شاه کینه سگال

هزار مرد و بهر مرد بر هزار سلاح

بهرکرانی فوجی پیاده حرب طراز

سپاه سلطنت آباد نیز از یکسو

همه چو غولان نستوده کار و افسون ساز

نخست میر جهانگیر قصد شهر نمود

مجاهدان سپاهان و جنگیان امیر

بگفت جارچی توپشان بخیل عدو

نشسته میر به پشت هیون کوه گذار

حسام آخته در دست بدره بار امیر

به جز حسامش کز خون خصم رنگین بود

به چنگ رایتی میر بر درفش کبود

امیر یکسو، سردار اسعد از یک سو

سپاه میر تو گفتی که بود باد خزان

بلی چو باد وزان بر وزد به شاخ درخت

سپاه خصم هم اندر میان شارستان

امیر راد در آن گیر و دار و هایاهوی

برآن زمین مبارک بداد بوسه ز شوق

که از چه زار و درم گشتی ای بهین مقصود

مرا به درگهت ای کاخ عدل آن نظر است

سپس به جنگ برآورد دست و فرمان داد

مجاهدان ز دو سو حمله اندر افکندند

ز سهم تیر یلان گشت چشم کیوان کور

ز برج های بلند وز کاخ های شگرف

ولی چو بود ستاره معین و بخت نصیر

سه روز جنگ درافتاد و هم در آخر کار

دو بهره کشته شد از خصم و بهره ای خسته

بزرگ دشمن ملت هم از میان بگریخت

سپس نشست و کنکاشگاه با دل شاد

ز خائنان تبه کار لختی آوردند

به امر مجلس عالی به حکم دین قویم

بلی درخت خلافی که کاشتند از پیش

ایا سپهبد پیروز جنگ دولت یار

به مهتران جهان نسبت تو می نکنم

همان تو را به تو نسبت کنم از آنکه تو را

امیر رزمی و در رزم ها نهاده نشان

بدین همایون فتحی که کرده ای امروز

شنیده ام که پس از فتح مصر، ناپلئون

در آن زمین تهی قلعه ای رسیدش پیش

به گرد قلعه سپه برنشاند و سنگر خاست

به چند روز، درانداخت جنگ و کوشش کرد

بدان سپاه فراوان و آن شکوه و جلال

تو با سپاهی اندک شدی به مرکز ملک

سپه کشیدی زی ری که سالیان دراز

به هر نشیبی فوجی ستاده چون عفریت

به نیم روز شکستی سپاه و بستی خصم

اگر شکار امیران بود گوزن و غزال

توئی که ساعد بیداد را شکستی سخت

در آفرین تو اینک بهار مدح سرای

به نام ، نامهٔ « فتح الفتوح » خواند او را

بدان طریق بگفتم من این قصیده که کفت