کو خلافت داد مشتی خاک را

جزو و کل برهان ذات پاک اوست

در گل آدم چنین پنهان کند

اینهمه اعجوبه پیدا آورد

آفتابی در سپندانی نهد

قالبش چون دحیه الکلبی کند

بحر دل در اصبعین او آورد

بحر را گهواره جنبان او کند

عیسئی از جبرئیل او آورد

وز همه پیرانش بالغ تر کند

شور در یأجوج و مأجوج افکند

وز میان فرث و دم شیر آورد

باد را نه ماههٔ مریم کند

واتش سوزنده را گل سازد او

وز دم پیراهنی بینا کند

از چنان چاهی چنان جاهی دهد

گندمی تخم عصی آدم کند

زنده از مرده بصحرا آورد

تا ز هر دوقد سیئی سر بر کند

گاو را از گربه در زیر آورد

وانگهش آن پرده زنبوری کند

گاو را بر پشت ماهی او نهد

آب را از خوف سیمابی کند

در دلش از شوق خود شوری نهد

گه چناحش بشکند قلبش کند

شهر دین را از علی در بر نهد

گاه مردی از زنی بی بیزنی

گاه از نحلی کند حلواگری

اونهد کرمی و برگی دردهانش

سنگ آتش آرد و هیزم کند

چوب خشک از میوهٔ تر نرم ازوست

گاه از روزی شبی میآورد

ماه را با مهر جمع اومینهد

در مصافش پیل تن میآورد

پس بحی ماندن اشارت میکند

منت اوبر جهانی مینهد

دیو مردم را پری در میکند

طوق لعنت میکند در گردنی

در درون بطن حوتش قوت داد

وز دمش در خاک جان پاک کرد

از بن جیبی ید بیضا نمود

گه سه قدسی را بشیب چاه اد

گریهٔ کروبیان از قهر اوست

نقطهٔ را دور گردون میدهد

هم خلیفه از کفی گل میکند

تن بجان و جان بایمان زنده کرد

قرص مهرو کاسهٔ ماه اونهاد

هر دو را ز آمد شدن هم باز کرد

تا چو پروانه کلیمش پر بسوخت

تا خلیلش طبع اسمندر گرفت

آهن و پولاد را چون موم کرد

در ره او گر طبق میآورد

وز شفق دامن بخونش درکشید

سرنگوندرخاک و در خون میرود

مرغ آوردوزسنگش ژاله ساخت

در میان کعبه سنگ اندازکرد

با سلیمان لاجرم کستی گرفت

بس که شیرین کارئی چون موم کرد

آن چنان مرغی بدامش باز شد

کرد پیدا در سه بعد ارکان چار

هفت را در هشتمین دوارکرد

از دو عالم جای آمد بر ترش

چار را نه داد ونه را چار داد

کز جهان پیه آبه بودش توشهٔ

تیز رو آورددر باریکیش

روشنش در تیرگی چون ماه کرد

خلق را در عهد و میثاقش نشاند

در چراغش روغن بادام کرد

کرد دیبای سپیدش بارگاه

هر دو را پیوستگی درخواست کرد

تا زدل آبی زند وقت غبار

تانیارد غول قصد غرفه کرد

تا کسی که او باش بود از در براند

تا به هفتم آسمانش راه داد

بر طبق میریختش نقد دگر

بر طبق نقدی که دادش عین داد

تازنامحسوس صد محسوس ساخت

تا همه چیزی بسازد حسب حال

تا نگهبانی کند اسرار را

دادش از جان جام جم عیسی صفت

حل و عقد ملک بسیاری بکرد

خواب را همخوابهٔ خوش ساختش

از سنان مژه در مسمار کرد

حقهٔ سی و دو لؤلؤ برگشاد

رستهٔ سی و دو در آغاز کرد

تا دهن بگشاد الا اللّه نمود

زان کمر دادش چو قاف و تیغ نیز

تاکند سیمرغ معنی بال باز

تا صدف را چشمهٔ زیبا نمود

داد اهل سر خود را یاوسین

پردگی را پرده فرض کار بود

تا کسی ننهد برون از پرده پای

تا نوائی میدهد آفاق را

تا پس پرده مخالف راست کرد

وان دگر را بسته دربند اوفکند

بر حسینی زد بآواز حسن

از سپاهان و عراق آمد پدید

تا کله بنهاد هر که انکار کرد

شور و تیز و تلخ و شیرین و ترش

تلخیش نکند ز شیرینی و شور

با سر تیز او سر تیزش نمود

خوش خورم کآمد چو تیغی چرب ونرم

گوهر افشانی برآمد بی دریغ

کور اگرگوهر نبیند گو مبین

ناپدید از جان و جان از تو پدید

وی برون جان درون ناآمده

نه برون ونه درون بل هر دوئی

نه درون رفتی نه بیرون آمدی

هم توئی چیزی اگر بیرون تست

جزو و کل را باطن وظاهر توئی

چون تو باشی خود نباشد هیچ نیز

گم شده عقل و خرد در کار تو

کی رسد محدود در معبود خویش

چون تو هستی چون بود کس آشکار

هم خداوند خداوندان توئی

پس ببادیشان کنی آخر درست

در کمر بینم ز کوهی تا بکاه

عرش را کرسی بشد در زیر پای

ثبت العرش اصل میباید نخست

با سر لوح نخستین روز شد

چون قلم در خط شد از سودای تو

مینگنجد در همه روی زمین

دست ماندست از دعا بر آسمان

شد ز رنگ و گردهٔ آورد گرم

چون زتست آن نعل در آتش خوش است

خلق را از دم چو عیسی زنده کرد

زانکه هر روزی تو در شانی دگر

خنده زن دندان سپید از کوکبست

روی او و صدهزاران دانه اشک

آب برده برقش آورده خروش

لاجرم تا زاد حالی مردزود

تا چو آتش تشنه آب اندیش مرد

خاک پاش کوی تو بادی بدست

آبرویش ریخت چون آتش بسوخت

خاک بر سر سر بباد از قهر تست

آب ازو میریزد از تشویر تو

کشتی از شوقت همه بر خشک راند

می فرو ریزد ز شوق تو بخاک

ز اشتیاقت روز طفلی پیر شد

نقرهٔ را میر مجلس مینهی

تا کلاه افکند در خون جگر

چار ترکی آسمان گون بر نهاد

سر ببردرمست های و هوی تو

بنده گشت آزاد از هفت آسمان

لعل پیکانیش دادی زین سبب

حمد تو پر زر دهان از هر ورق

چند جویم کانچه جویم آن نهٔ

چون نمییابم چه جویم من ز تو

جمله یک حرف و عبارت مختلف

گرچه یکراهست من بینانیم

خلق هر ساعت در او حیران ترست

جمله در خونابهٔدل رفتنیست

کی توان دانست و کی بتوان شناخت

گر بود صد جانش یک جان کی برد

وز وجود خویش بیرون آمدن

همچو سوزن ماندهام سرگشته باز

زانکه هست این یافتن نایافتن

او بسرگردانی این ره کی برد

کی توان کردن بسر گردانئی

گر نمیدانی بدان از آسمان

هر شب و هر روز سرگردان ترست

جان تو از جان من آگاه نیست

گر امید ولی داری خود بمیر

صدق پیش آور برون رو از خیال

خاک گرد و همچو آتش تیز شو

لاجرم آویز داری بیشمار

مذهبی دارد عجب در سوختن

جمله بگذارد شود با جای خویش

سیم و زر جمله بتو بگذاشتست

تو بگیری او بسوزد جمله پاک

آتشست او زان ندارد هیچ دوست

زاتشی ننهاد رویش بر زمین

سجده نکنم زانکه من سوزندهام

سر بسجده چون تواند آورید

از که دارد آتش سوزنده باک

در زمین و باد و آب و آتشست

کی توانی شد بوحدت متصف

خوشکیت در کبر و نخوت میکشد

تربت رعنائیت آرد مدام

روز و شب با یکدگر کوشیدهاند

چون تو رفتی خواه این و خواه آن

کی شوندت هرگز ایشان دوستدار

چشم میداری ز دشمن دوستی

پشت آرد در تو چندین دشمنی

شد تنت هم معتدل هم متصف

ذکر را رطب اللسانی چرب و نرم

واه سردت باید از بردالیقین

اعتدال جانت نیکوتر بود

سنگ جسمش لعل دل شد اینچنین

ننگ نبود لعل اگر سنگی بود

تا نگردی همچو ابلیس لعین

ز اهرمن گردی و هامانی شوی

یانه چون بر صیصیا صلبت کنند

تا نگردی مسخ و ملعون راه را

از زری مس از گلی خاری کنند

گفته آمنا برب العالمین

سجده کرده پیش گاوی از خری

پس جهود از گاو کفران یافته

هست چون بازار بغداد ودمشق

گر جز این چیزی دیگر هست آن دمست

کفر و دین اینجاوآنجا کی بود

کاشکارا کرد آدم را ز خاک

عرشیان را بر درش شاگرد کرد

چون گهر از زیر برشد فوق عرش

کزیداللّه و پرجبریل خواست

خاک الحق جمله را مغزی نکوست

کانکه آن مهجورتر واصلترست

تیر او بیشک شود در پیشتر

کی تواند جست ز آب رود باز

آتشش از جان برآورده هلاک

نه بخود چون دیگران غره شده

قرب اورا هر دو عالم بیش شد

بلکه مسجود ملایک آمد او

گوهرجان جسم جانان آمدست

بی جهان جان و جهان آمد ترا

تو نمانی حق بماند والسلام

تا کسی آنجا نیارد دست برد

برد دست ودست برد آن نیافت

وین چه دریائیست قعرش ناپدید

حیرت جانسوز بینی عالمی

ذرهٔ حیرت بصد حسرت دهند

گردخشکی گردوکشتی پاره کن

کلکم فی ذاته حمقی بسست

ور ندانی از خران باشی یکی

معنی هو اول وآخر بود

ور ز واو او عبارت میکنی

بنده شو بی ها وواوش یاد کن

جز خیالی نیست زو چیزی بدست

دیده ودانسته چون آید ترا

هرچه دانی جزمحالی بیش نیست