کز او در جمله عشق و شور و غوغاست

فرومانده تو در عین طبیعت

از آن یک رمز اینجاگه ندانی

اگر مردی یقین خود را پدید آر

ولیکن گر براندازی دوروئی

ابی صورت تو بشتابی در اینجا

سوی مه بازگرد و جاه بگذار

درون تست پیر عشق رهبر

ز پیر عشق او دان یار دیده

که بنماید حقیقت راز بازت

از او دیدار سرّ کار بنگر

بکلّی اندر اینجا شاه گردی

فروکش جام و آنگه رو سوی دار

که او درمان دردت را بجوید

از او بین و از او دان و بدر رو

ندیده پیر خود گوید شفیقت

چواحمد جامهٔ تحقیق در پوش

بیارت در رساند او به یک دم

وجود خود بکلّی کن فراموش

فروکش بعد از آن هر جمله دردی

برون باید شد از جنّت چو آدم

که کل در پیر خود کردم نظاره

برون کرد آخر کار از بهشتم

سرشته خاک من در عین خون کرد

بنزد عاشقان دانم که زشتست

حجابی دان بر عاشق سراسر

اگرچه اندر او عین عتابست

که در تحقیق جسم و جان نگنجد

بهشتش قطرهٔ از بحر پنهانست

بجز این درد او درمان مجو تو

از آن پیوسته زین بازند مانده

حقیقت مغز یارست و دگر پوست

بآخر یار او را رهنمون شد

در اینجا درد و درمانت بجویم

نمیگنجد آنجاگه در آن دم

از آن مر آخر کار او بهشتش

رها کرد او بهشت از دید ظاهر

تمامت کرد ترک او همچو رندان

حقیقت عاشق آسا رفت بیرون

نمود جبرئیل ونقل بگذاشت

که از جنّات وحوّا گشت او دور

مر او را کل در توفیق بگشود

نمود من ببین جانت خبر کن

ترا آخر رسانم سوی کلّ ذات

بشاهی میرسانم هان توبنده

که در آخر کنم بود تو ایمن

حجاب اندازم این دم آخرت باز

تو ای آدم براز کلّ نهانی

منم پیر تو ای دیرینهٔ خویش

که تا بنمایمت کل ذات بیچون

ز من بشنو حقیقت این سخن تو

که یک نقش و سراسر پیچ دیدی

ز من بشنو هم از من راز دان تو

اگرچه در برون هست خویشت

منت کردم در اینجاگه مصفّا

بمن آدم در اینجاگه عیان شد

نمودم بازگفتم با تو بدبخت

بخود گشتی در این جنات مغرور

بگفتم با تو من سرّ دمادم

دو گوشم راز ما اینجا شنفتم

که یک دم می نیفتادی تو با ما

ز من با من حقیقت باز گفتی

منت مقصود کردم جمله حاصل

که سرّ دوست رازست ونهانی

ز تو در تو حقیقت راز جویم

که غیری را نبینی جز من اینجا

در این قربت جمال من تودریاب

یکی آدم حقیقت چه من و تو

درون بنگر مرا عین لقا بین

در اینجاگه مه بدرت نموده

منت کردم ز دید خویش پیدا

نمودم اندر اینجا اشتیاقی

ترا این راه ما در پیش باشد

بباید رفتن اکنون می چه تدبیر

مگو دیگر بگستاخی سخن تو

که با تست این زمان مر رهبر ما

در او گاهی نشیب و گه فرازست

بآخر آن بت صورت تو بشکن

حقیقت تن دَرِ دل بین و خوش باش

بیانی دیگرست این سر نه بازیست

فتاده این زمان در سیر گردون

ابا خود پیر پیش اندیش داری

نداری زهره تاگوی جوابی

چو گنجشکی اسیر بازمانده

هزاران نکته میگوید ز آیات

چو طفل از عین وحشت میهراسی

در این دم چون توئی مر عین آدم

ز بالا در سوی این چه فتادم

تو هستی هر نفس در خود هراسان

که باشد در خور جانان نکورا

فتاده عاشق و بیچاره در چاه

برون پس آمدی ای صاحب راز

خطاب خوف میآید دمادم

فتاده اندر این دام بلائی

از آن جان تودرخوف و رجایست

که جز پیرت یقین راهت نماید

از آنی میروی با او تو بیخود

دمی گوید که مر منزل نه پیداست

دمی گوید منت در خون فکندم

ابا تو اندر این سر کار دارم

گهی در آب و گه آتش همی باش

گهی حوّا ز آدم مینماید

دمیت از مه در اندازد بمائی

نباشد زهره تا سر را بخاری

دمی از قربتت بر فرق افسر

دمی بُعد و دمی قربت نماید

چو مردان خویشتن او فرد یابد

بجز او در همه غیری نبیند

کشید اینجا زعشق او دمادم

گهی در گفت باشد گاه در گو

فتد چون سالکان اندر ره دور

گهی چون باد آتش بر فروزد

بسوزد تاشود کلّی علی نور

در آخر منزلت اینست الحق

که راز دیگر است این از معانی

نمیدانی نمیبینی چه چاره

گهی در راستی گه با سکونست

گهی بیرون کند از هفت گردون

در اندازد بسوی درگه خویش

ترا بر فرق معنی بر نهد تاج

گهی مانند او بر دار آنگه

ندانم تا در این معنی چگوئی

که چون منصور گردی در همه فرد

فتادت تا رهی بر درگه او

وصال شه در اینجا باز بینی

گذشتن از خود و در وی رسیدن

حقیقت دوست میداری طبیعت

که جانت مانده در دیدار فردست

از آن محروم از دید خدائی

حقیقت عین رحمانست در تو

از آنی مانده اندر خویش مغرور

وجودت از تف این نار بگداخت

تو اندر گردن او کردهٔ دست

نمیدانی که خونت رایگانست

تو همچون کافری دادست زنّار

که از جان مر بُتِ خود دوست داری

ز ناگاهی شوی از جان بری تو

شدن در آتش اینجاگه نکاهد

ندانم تا چه چیزی برد خواهی

ابا جانت در اینجا راز جو تو

بمانی در تف نار ندامت

در این عین بلا تا چند باشی

ترا چون نیست مغزی باش در پوست

از آنی رخ سینه مانندهٔ فیل

حقیقت میکند آگاه جانت

وگرنه نکته آموخت بیشک

که خودبینی چو او بیشک دمادم

رسی در منزل آنگه شاه یابی

ترا چون نیست اینجا پیش بینی

بماندستی چو روبه در بُن چاه

وز او بگشای کلّی مشکل خویش

که او بیند یقین عین طبیعت

که آخر باز دانی بود بودش

که آدم زو یقین عین سکون شد

همه اندر دوئی افکند خود فرد

شود مخفی و بود او بظاهر

ولیکن گرز آید عاقبت سر

نه بینی تا تو این ظاهر نه بینی

بسوی عشق چون منصور بشتاب

چو جان داد او حقیقت جان جان شد

حقیقت مغز باشی لیکن در پوست

حقیقت جان ابر جانان نهان شد

توئی باطل کز این جز حق نباشد

که هر کس مینگردد و کل اَحَد را

وگر داند در او حیران بماند

ترا هر لحظه صد پاسخ نماید

نهان گردید زیر چرخ افلاک

در اینجاگه شود او آگه یار

در اینجا آگهی ار خویش دارد

که اینجا میشود هم محو در پاک

در اینجاگه یقین بر چون رسیدی

ولی این قصّه با مُل رهنمونست

بجز جان هیچ مر او را نشاید

تنی باشد که گردد در مکان دل

پس آنگاهی شود دیدار جانان

ولیکن راز میجوید یقین را

که میگردد صور کل ناپدیدار

مثال قطره در دریای قلزم

یقین هم نیست گردد کاندر اوهست

حقیقت بود یکتا شد در اینجا

بگویم عاقبت معبود گردد

در اینجاگه رسد در صانع پاک

در اینجا او حقیقت راز بیند

نمود خاک کلّی در نوردد

بیابد بار دیگر مأمن خود

بسوی باد یابد همچنین راز

رسد در آب اینجا بی بهانه

یکی باشد همه در عین کل پاک

بجز عطّار این سِرّ کس نداند

ز خود مرده در اینجا باز دیده

فتادت این همه دید ضرورت

که خود مُردست وین کل راز دیدست

کسی کاین یافت اینجا راز بینست

بزیر خاک تاریکت بیکبار

ز من دریاب این راز نهانی

چو خورشید از فلک تابنده گردد

ولی چون عاقبت کل ترک باشد

بباید شد از این معنی ضرورت

نباید بست دل در دهر خونخوار

دهان بگشاده همچون اژدهایست

زند بر جان هر کس هر زمان نیش

بآخر زهر کام اژدهائی

مکن در سوی آن ملعون نظاره

ابا کسی هیچ اُنسی میندارد

از این معنی شود جان تو معلوم

دل خود را از این معنی خبر کن

نیوش این پند از دانندهٔ تو

چو نقش تو شود اینجا پدیدار

که بفریبد ترا ای مرد دانا

نمیدانی که اندر پوست میری

که دیگر مینیابد زورهائی

چرا در سوی دنیا آرمیدی

چو ققنوس این زمان در سوی آذر

هم ازخود آتشی در خود فروزی

بخواهی مرد اندر وی به پندار

ز سرّ آخرت رمزی ندانی

نکردی گوش و اندر خواب خفتی

که مرغ جانت اینجا صید کردست

گرفت و صید کرد آخر نهانت

تو خواهی ماند اندر عاقبت زار

چرا بیچاره در قید و بلائی

ره حق گیر و رسوائی مولی

بجز آن کاندر این آتش شوی زود

هلالست این مَهَت بدری ندارد

چو یک ذاتست چون یابد جهان است

چو مردانباش در خود پیش بین تو

که چون نقش عجائب پیچ پیچست

خدا بشناس وز وی کن خدائی

نمود خویش در عین الیقین دار

خود از بند بلا آزاد گردان

در افکن خویشتن در سرّ قربت

که تا آخر شوی مر آگه دوست

در آن دید جهان عین بقا شو

بنوشی از کف معشوق خود جام

حقیقت جان جان بنگر در اینجا

که سرگردان در او مانند گوئی

کشیدی رنج و نادیده رخ گنج

نمودت درد و غم اینجا دمادم

بج زدرد و بلا و عین آزار

که جان ودل بکلّی میخراشد

عجب در غرق این دریا فتادی

دمادم میزند بر هفت گردون

درون جای عیش و هوش و هنگست

دل خود را از این دریا خبر کن

از او شو گر تو مردی هان گریزان

کز او هر لحظه صد غوغاست دائم

شتابان سوی آن کشتی شتابد

شود در عین دریا ناپدیدار

که کس جز جان نخواهد بُد رفیقت

مبند اینجای خود در جسم وجان تو