خود در آنجا گاه ناگه پرده دید

پر ز زینت نقش او پیراسته

اندران پرده عجایب موج خون

دید اندر فوق ناگه یک علم

بر سر پرده عجب بفراشته

بد فراخ امّا درونش گشته تنگ

در درون پرده یک آواز داشت

بی خود آواز آمدی ز آنجا بدر

دید پیری ترک روی دل دژم

پیش او استاده بودی یک تنی

میزدی چون برق هر دم دم بدم

اوفتاده در تمامت پرده بود

زیر پرده بد ستاده جای او

داشت تیغی تیز در دستش نگاه

هیچ بالاتر نبد زو یکدگر

تن شده بی جان ز زخم نیش او

اوفتاده پیش پرده تن نزار

سر نهان گشتی هم از پیش سرش

تادر آن ساعت وجودش بستدی

پیر آنجا گه بخود شیدا شدی

بوده سبز و آبدار و چون سذاب

گشت بی سر تن به پیش سر نهاد

در درون پرده مرد راه شد

او بیابد کل و جزو خویشتن

وز خود و هر دو جهان یکسر ببر

زندهٔ میگشتی به پیشش ناگهان

پرده از هیبت برو لرزان شدی

لیک تن پنداشتی هر دم برش

تن درافتادی و بی جان آمدی

هیچ چیزی می ندید آنجایگاه

پر سیاست پر نهیب از خشم او

دید او یک تن درون پرده باز

ایستاده بدنه تن نه دل نه جان

جان خود در راه حیرت باخته

چشم سوی روی او بنهاده بود

حالتی پیدا شدی اندر نهان

تن ضعیف ودل نحیف و جان نزار

سستیی بر حال او افکند او

پس جوابی داد ترک نیک پی

از برای چه شدی در جست و جو

کل مقصودت بگو از بهر کیست

در نبود و بود پیدا آمدی

چه همی جویی تو اندر پرده گاه

آنچه هست و آنچه میجویی بجوی

گفت خاموش و سخن شد زویقین

گفت پیر او را مدار از هیچ باک

آنچه خواهی گفت بر گوی و مترس

راز خود بر گوی با من تا چه چیز

از برای چیستی تو ترسناک

بعد از آن مقصود تو حاصل کنم

گفت ای نور عیان عین الیقین

این زمانم هست این جا عزم راه

همچنان مانده درون پردهام

لیک راه عشق ما گم کرده است

راه کردم بی حد اندر کوی او

همچنان استاده پیش پردهام

این گره از بند جانم برگشای

زین سخن گفتی و در گفتار تو

تا چه افتادت در این دور زمان

بر برون پرده یکبارت فکند

از من این اسرار دل آگاه بین

در درون پرده گشتی ناتوان

پردههایش بی نهایت آمدست

پردهها از عزّ خود پرداختست

همچو تو ما نیز ره گم کردهایم

آنکه این بنیاد کلی اونهاد

هیچکس از وقت او آگه نبود

این زمان دیدم ترا ای راه بین

لیک زین راه دراز آگه نگشت

نیست اندر راه او همراه کس

بو که ناگاهی بری در پرده راه

این چنین راز تو کی بتوان گشاد

کامدند و درگذشتند از فراز

چون نبدشان بر سر اودست رس

درد میبردند درمان ناپدید

بی دل آنگه بازگشتند سوی او

اوفتاده در چه حسرت ببین

هم بسوی کوی خود پر ساز گرد

تا که گردی همچو ایشان بازراه

تا مگر افتد ترا مه درکنار

همچو تو مانده درون پردهام

اوفتاده اندرین پرده زدست

تانپینداری که راهی بیخود است

گرچه گنجشکی کنون شهباز شو

که ترا گفتست این ره پیش گیر

تا نباشی بازمانده در جهان

تانگردی اندرین ره سوکوار

تو که این رجعت بویرانی کنی

نفقهٔ از ذات من برگیر و رو

ره رو و در راه بس ایمن بباش

لیک ز آنجا هم بخواهم گشت باز

خود ندانستم ز ناگاه آمدم

تو یقین دان کوزره ناساز گشت

هرچه باشد بر تن خود باشدم

تخم ما اینجای کشتن از چه بود

میروم اینک عزیزان برفراز

زین خوشم چون بیش آید مرمرا

هرچه نه استاد خواهد بشکند

من ناندیشم کنون از کفر و دین

گر هزاران سال اندر ره بوم

عاقبت حال مرا هم بنگرد

کام خود یابی زمانها در زمان

پای بست تو به بنیاد آمدست

می نه اندیشی تو از بیشش کنون

پیشش آید عاقبت هم عافیت

جان خود در راه تاوان مینهی

تا نه پنداری که این کاری گزاف

گردد آسوده بکلی در جهان

همچو تو او نیز بودست او براه

از برش با روح پاینده شوی

بر مثال تو همی برند راه

در مقام عشق او سازش فتاد

راه استاد حقیقی مینوشت

بی کس و بی جفت و در حق فرد بود

عاقبت استاد او را باز داشت

گرچه استاد جهان دانی مپرس

در گمانی مانده مرد راه بین

داشت اسرار نهانی بی شمار

عاقبت بر باد داد او جان خود

هرچه خرمن بد همه بر باد داد

قیمت این سرّ دل بشناخت او

من ندانم تا که انوارش چه بود

تاکه خود چه بود در آنجا گه عیان

از چه بُد آن راز سودایی او

در رسید از دور در آنجایگاه

همچو تو داننده اسرار بود

نه چو تو آنجای آمد خوفناک

نه چو تو برجسم خود لرزید او

نه چو تو این رفعت و اعزاز کرد

من ازین درماندهام اندر تعب

گرچه همچون تو درون پرده بود

گرچه بی حد کرد اندر پرده راه

بال و پر مرغ هستی باز کرد

اندرین ره کفر و ایمان منی

من برونم هم مقیم اندر درون

چند داری اندرین پرده درم

یک دمم در پرده هم آواز کن

زار بکشم آنگهی در خون فکن

کار ما را بیش از این از حد مبر

در میان پرده سرگردان شده

این همه راهت بهرزه ساختم

زانکه اندر پرده ره سوی تو بود

کلّ مقصود من از دوجهان توئی

چشم تو خود سوی جانم ننگرد

این زمان دانی توکلّی ساز من

عاقبت مقصود من آن جا بداد

از چه ما را اندرین ره کردهٔ

چند آیم از چنین پرده برون

من ز تو پیدا شده هم پرده من

پیش جان من مگر دان سر زتن

چو تو مقصودی بمعبودم رسان

تو یقین و من گمان گم کردهام

در زبان تو چو گویان آمدم

پرده عجزم درینجا کاذبست

همچو دیگر بارگم کرده مشو

روی سوی بی دل غمهاش کن

یاد من از جان من کلّی برآر

تا قیامت بی تن و بی دل شوم

گفت و گویم کم شود نبود گزاف

پرده عزّت تو داری بی حبل

مرمر ازین کار کلّی وارهان

بی خود و بی دل دویدم سوی تو

پرده بردار و مرا درخود نگر

چون یقین باشد کجا باشد شکی

اندرین پرده نهانی نبودم

این همه تعجیل آسانی کنیم

پردهام در پردهام پرده دران

این چنین گشتم چنان از کاردل

راه تو اینجا ندارد جز حساب

هم در آنجا بایدم جویان شده

تا شود آسان مرادر درگهت

کز تو نیکی دیدهام از خویش بد

پرده بازی بیش از این چندین مکن

تا مرا پیداشود آنجای راز

هرچه خود کردی گمانی ساختی

روی خود بر پردهها پوشیدهٔ

رنگ از آئینه دل برزدای

یک نفس در پردهام همراز کن

بیش ازینم زار و سرگردان مهل

روی خود اینجا مرابنما بدل

زنگ وحشت ازدل من پاک کن

خویش را در پردهها گم کردهٔ

در نهان اندر نهان و در عیان

روی خود کرده عیان در پردهها

پرده دل را کنون ره بردهٔ

این زمان رمز رموزم راز کن

در درون پرده میبینم دوی

بند را هم در دوئی پرده بدست

چون همی دانم که یکسان کل تویی

اندرین ره چون شدم من پیش بین

مر مرا این پیشگاه آمد پناه

راز بشنید ستم آن موی ترا

تامگر حاصل شود کلّی نفس

لیک رازت بی برو گم کرده است

راز اعیان میکنم در ذوق تو

برفکن از روی این گم کرده را

راز پنهانی من پیدا کنی

این زمان این از تو کردم اختیار

این همه آهنگ من از ساز تست

گشت پیدا راز پنهان واصلم

زین همه برهان دمی واصل شوم

من ترا میبینم اکنون مر ترا

از کمال صنع خود آگه شدم

یافتم از راه صنعت معرفت

ای مرا پرده شده راز عیان

تابگویم پردهٔ درجان دمی

در فضای بار عزّت میپرم

وارهان جانم ز اندوه و جفا

چون ز پرده باطن و ظاهر تویی

در درون پرده پنهان ماندهاند

راه کلّی جمله گم کرده ترا

کیست تانه نقش اسرار تو است

کیست تا نه در نهان بیمار تست

کیست تا آنکس نبد افکندهات

اندرین ره در نهان یار تو است

کیست تا نه رأی حکمت میکند

کیست تانه مر ترا نشناختست

تا نه سنگ و چوب غرق کار تست

چون شود از جان ودل در کار تو

کیست تا نه پایداری میکند

در مقام عشق خود در بازد او

میکنی هر لحظهٔ صد گفت و گو

در برون نقش خرگاهم فکند

تا از آن معلوم کردم حالها

سرنهادم آمده اندر رهت

گرچه اول راز گم کرده شدم

این زمان هستیم رویا روی تو

مرمرا تو سر مبر اینجایگاه

گشت پیدا گرچه بُد این مشکلم

نیک از روی تو دیدم کن فکون

در گمان مفکن مرا از ره یقین

تابگویم بیش از این در معرفت

آشکارا پردهها پنهان تویی

چون عیان اندر عیانی چون کنم

چون کنم او را بپنهان زین سخن

راز مشکل گشت اینجا حاصلم

چند گردانم زبان بر ماجرا

لیک اینجا ظاهری و باطنی

لیک برهانت بدیع پردهها

تامرادر دین بیفزاید مقام

گفت و گوی من شود اندر حساب

راز من گردد بکلی خواست را

راز پیدایی کند در سوی خود

این همه پرده بکل پیدا بکن

در میان پرده نگذاری مرا

داد آوازی که تا کی ماجرا

راز ما در پرده چندینی مجو

بیش را در بیشتر چندین مخواه

هم نباشد مر ترا زینجا گذر

کار تو زانجا برآید زود چست

هرچه باید این زمان پیدا کنیم

پرده عزّت برافتد از مقام

آنچه میجوئی ترا حاصل شود

آنگهی من روی بنمایم ترا

این چنین است اندر اینجا قسم من

لیک آنگاهی ترا تاوان کنم

کم شود آنگاه این سودا ترا

هرچه میخواهی بکن راهم نمای

بعد از آن آگه شوم از راز تو

این زمان در عشق حیران توام

سر بپای عزّ کل افکندهام

سرفکنده پیش، کم کن ماجرا

هست بی تو در درون همچون ممات

ای یقین تو شده چون جان مرا

ای فنای تو بکل عین بقا

هرچه خواهی کن تو از روی حساب

خویش را در راه کل بردار کرد

حیرتم آمد عجب در کار او

کین بزن شمشیر خود را لون لون

پره از کارش بکلی بر فکن

من چو بشنیدم خطاب این سخن

اندرین احوال سرگردان شدم

سرفکندم در زمانی از تنش

اوفتاده این چنین در عین ذل

هر زمان برخود بجنبد بی اثر

تاکه چون باشد بکلی حال او

پیش تو معلوم یکسر کردهام

من نمیدانم گه چون بودست حال

بیش دیگر نیست زینسان ماجرا

اوفتاده اندر آنجا گفت و گو

بعد از آن زانجا فرس تازان براند

سر بسوی راه کل بنهاده بود

چند خواهی بود اینجا کار کن

دروصال جان جان میناز تو

چند باشی در نشیب و در فراز

چند خواهی بود آخر خوفناک

بیش ازین تا چند سازی گفت و گو

سوی یار خویشتن بشتافتند

از همه خلق جهان یکسر ببر

چند خواهی ماند از پرده برون

زانک کس را اندرآنجا راه نیست

چون برفتی از صور یابی خبر

روی یار خویشتن بینی عیان

گرچه در پیشی تو چندینی مناز

من مگو تا وقت آید کارگر

چون گذشتی بر ره حق شو یقین

تا نیفتی در سلوک بی زوال

راه باید کردتا تن دل شود

تافتن گیرد ز حضرت نورذات

هرچه میخواهی در آن دم باشدت

زانکه اول تا باخر هم یکیست

کی تواند یافت این نقش بشر

بس یقین رادر میان بنیاد کن

جان خود در راه او در باز تو

ورنه تا تو زندهٔ چون و چرا

یک تنی زین راه دل آگه ندید

گر بود دل کار شیدا گرددت

تا شود این کار یکباره نمود

او شود در راه عشقت رهنمون

گر ندانی کار راهت ذل شود

دایما زین راه کلّی آگهند

اوفتاده جملگی در عین ذلّ

عاشق و پیر و موافق آمدند

هرچه شان بد جملگی درباختند

اندرین ره راز جویان آمدند

راه رفتی راه خود گم کردهٔ

از وجود کل نمییابی اثر

سالک ره مرد صاحب درد شد

درد باید تارسی آنجایگاه

هرکه درمان خواهد او جانش مباد

هر زمان در راه او پر اشتیاق

جان دهی امید جانان باشدت

درد درمانست در عین جفا

بو که بتوان گفت کلّی ماجرا

هست درمان دایما در ذوق او

ناگهان امید از جانان رسد

راه پردردست اندر عین ذل

راز با تست و کجا باشد خموش

خویش را عین مجازی کردهٔ

ره روان این راه را رفتند راست

چونکه هستی بی خبر از کار خود

هر زمان از راه او واپس تری

لی مع اللْه دل زوقت آگاه کن

تا همه اسرار گردد سر به بن

فهم دارد گر بخواند او بسی

سرّ این راز آن جهانی آمدست

لیک اکنون گوش کن گفتار من

آنگهی اندر رموزم راز دان

بی نصیی گوی نتواند ربود

نه بنقش آب و گل باید شنود

عاشق آسا آنگهی در ره شود

بی حساب خواندن روی کتاب

هر چه گفتم راز با وی فهم کرد

پای تا سر جمله آمد غرق نور

آنگهی دستار خوان ره شوی

از رموز پارسی من شدست

بازدانی رمز و اسرار کهن

هر زمانی سرّ این تکرار راند

نه ز هر فصلی مقامات آمدست

هر زمانی میشود عین عیان

این کتاب من بخوانی هر دمی

جان خود هم زین سبب واصل کنی

هر دم از نوعی دگر اسرار بین

زانکه مخفی ماند بردم سعی و رنج

گفتم اسرار نهانی جمله باز

کی تواند بود هرگز این نهان

نه گمان باشد نه اینجا کفر و دین

در میان زهر تریاک آمدست

بی شکی هر بار خوشتر باشدت

هر زمانی رونق دل بیش کرد

کفر را ازدل بزودی بر زدود

درد او هر لحظه دیگر سان بود

ای گمان دیده کجا دانی یقین

هر زمان در درد جان بیهوش کن

آسمان بر فرق ایشان خاک بیخت

تا بریزد خون جانها زار زار

زین سخن تا چند میپرسی برو

بگذری تو زین جهان و آن جهان

پای تا سر در درون پردهٔ

تا ندانی تو که خود چون اوفتی

تاترا مر عشق باشد رهنمای

راه عشق اینست ازمن گوش دار

کام او خود زود بردارد زوی

لیک باید بود با همراز هم

تاترا باشد در آنجا ترجمان

تا رساند مر ترا در ره یقین

گرچه اندر راه بسیاری بدند

قطره هرگز در کجا قلزم کنی

او کجا آهنگ هر کثرت کند

در جنون عشق کل دیوانه باش

ازکمال او بیابی تو خبر

اول از پندار دل باطل کنی

طیلسان از روی برباید فکند

آید از پرده بهر پرده برون

سرّ خود با این کسان دیگر مگوی

راز تو زو کی همی خوانده بود

می نداند کردن او زین ماجرا

بیش ازین درمان خود ازوی مجوی

تاترا بکند دوا اندر زمان

هم زحکمت مرترا دانی کند

دایماً سرگشتهٔ این راز ماند

گرچه بسیاری بره تنها برفت

جمله میمیرند با دست تهی

کو بزاری راه دل گم کرده نیست

کو درین ره خون خود چندین نخورد

تا نپنداری که دامست از گزاف

زین مقالت کل مقصودم چه بود

این بُده مقصود من بی ماجرا

شمس را این ره بسی کرد آن دلوک

کو بنومیدی ازین ره بازگشت

در یقین افتند و از شک بگذرند

کی توانی یافت بویی از دلت

از کجا این راز دربگشایدت

قد چون سروت کمان نبود ترا

آنچه اندیشی شکی باشد همه

هر دو عالم رخ نماید سر بسر

از کجا این راز دل بگشایدت

زین همه تو خویش کی واصل کنی

تامگر ره در دلوکت آورد

تو مگرد از وی نظر کن خانهاش

معرفت هم راز بگشاید همه

کی تواند بود در شرح و صفت

کی تواند گفت این راهر کسی

زان بهر جانب همی بشتافتست

کی شدی هرگز عیان این صفات

راه گر دیدی سلوک انبیا

عزّها کلی بدل گشتی بذلّ

کی بُدی هرگز عددها در شمار

نوش بودی نزد مردم همچو زهر

کی فتادی در مقام خرمی

کی بکردی این همه تلبیس را

کی بکردی کشتی او فتوح را

کی زدی در راه بی منزل قدم

کی بکردی جان و دل در ره سبیل

این همه زحمت کجا بودی ورا

کی بُدی کشتن بجان مشتاق را

جان کجا کردی در آن دم او فدا

کی شدی نور تجلّی راه بین

یافتی در آسمان چندین بقا

کی شدی هرگز بدین نور و صفا

اوست اول تا بآخر مقتدا

ذات پاکش از سجودش شد پدید

شرح این ره اول از شه باز یافت

کی بدانستی مرین ره را عیان

جملگی بودی یقین خود عین ذل

خود نبودی انبیا و اولیا

کی بدی هر ذرّهٔ را معرفت

جملگی ماندی اسیر آنجایگاه

لیک هرگز کی کند کی آورد

تا شود در پیش مرد راه بین

همچو او دیگر کسی دادی نداد

اولین و آخرین پرده بده

مرتضی دانست دیگر راه بین

نیست راه دین وی هرگز زوال

در رموز او کجا داند نهفت

داد این اسرار او آنجا بداد

کی بداند هر کسی این ساز او

راه و شرح راه از وی شد درست

عاقبت از ما عرفنا دم زدند

آن رموز او با علی خود باز گفت

زانکه او بود و ازو بد هرچه بود

تا رموز او کند شرح و بیان

زانکه او را در درون پرده است

زانکه کان نقل باشد هم ز عقل

لیک اشیا برترست و معرفت

راز دان او را بداند بی شکی

راز کل رمز و رموز او نیافت

هر صفت را از کمال ذل شناخت

کی بگو تو ره بدین درگه بری

کی نهد بر جان ریشت مرهمی

کی ازین دانش بگو بویی برد

گرچه بسیاری درین معنی شناخت

خویشتن با خویشتن دمساز کرد

از کمال عقل خود بر معرفت

عاقبت ره را نبرد او سوی ذات

هر دم او اندر مقامی بر جهید

گرچه بسیاری از آنجا ره برد

هم نکرد از اشتیاقش هیچ بس

درکمال خویشتن راهی سپرد

بود اما در صور پنهان ببود

کورها دیگر نکرده مغز و پوست

آنچنان کلی خود مفهوم کرد

او بدی از کاینات جان حسیب

هم ز معشوق عیان درخواست کرد

او اساس وحدت و عرفان نهاد

هر دمی اسرار جان آغاز کرد

این کمال از شوق الااللّه یافت

راه خود ز اندازه هر دم بیش کرد

زانکه بد او راه بین و پیش بین

چون شوی کم پس وصالت باشدت

عشق بنماید ترا کلی سبب

راه برده در صفات نورذات

او برفت و این بماند از روزگار

او بدید و این بماند اینجا ز شاه

عشق هر دم بر کمالی ساز راند

زانکه او ماندست اندر معرفت

جست او اندر عیان حق پناه

عقل چون گنجشک آن شهباز دید

هرکسی برگونهٔ این در بسفت

همچو او دیگر کسی هرگز نیافت

هر یکی تخمی ازینسان کشتهاند

کان بود پیوسته باتو پایدار

کان مراد تو بود هم بی سخن

چند اینجا دام و ساز تن نهی

جان ذاتت رهبر جانان شود

لیک همچون عقل اندر پردهاند

تو نمیدانی که هر دم پس تری

جان تو اینجایگه چون ایمنست

راه را هرگز نه زینسان رفتهاند

عشق با وی اندرین همراه شد

تو نمیدانی مرین ره را اصول

کی تو خود را زین سخن آگه کنی

تو بماندی در میانه جمله پوست

عقل بنماید ترا گفتار تو

گرچه اینجاگاه بر نقل آمدست

لیک از راه حقیقی بی خبر

آنچه از وی شد اصولی میکند

کی شوی درعشق تو صاحب وصول

از جمادی نفس تو مردم شده

کی خبر یابی ز سرّ بی نشان

کی بود هرگز ترا آن پایدار

هرچه آن میخواستند آن ساختند

چون ترا زانحال آهویی رسد

گوش کن از هر کسی هر نقل تو

زان نمییابی تو زین بوئی اثر

در مقام جمع حشمت آرمید

پای بسته در بن ذل میروی

کی ترا باشد یقین از کردهٔ

راه تو دورست و هم بر آتشست

تن ضعیف ودل شده از وی نفور

تا نسوزد آتشت آنجایگاه

هم از آن آتش شود او کارگر

در دل تو اوفکنده ولوله

هر زمانت میکند برجان خلل

زان بماندی در پس پرده ز پس

چند داری دشمنت را بر قفا

خویش از دست طبیعت وارهان

کی توانی بود ازو بی ماجرا